Niedobór testosteronu może negatywnie wpływać na jakość życia mężczyzn, rzutując na kondycję fizyczną, sprawność seksualną, a także zdrowie psychiczne. Kiedy do tych objawów dołącza stan przedcukrzycowy lub cukrzyca – na których wystąpienie bardziej narażeni są mężczyźni z obniżonym poziomem testosteronu – sytuacja może stać się wyjątkowo poważna. W poniższym artykule przyglądamy się zależności pomiędzy testosteronem a insulinoopornością, a także wpływie terapii zastępczej testosteronem na rozwój i przebieg cukrzycy.
Cukrzyca wśród mężczyzn
Cukrzyca typu 2 jest poważnym problemem zdrowotnym, którego skala – zwłaszcza w wysokorozwiniętych krajach zachodnich – stale rośnie. W Wielkiej Brytanii cierpi na nią 26% osób w wieku powyżej 65 lat, z czego ponad połowa to mężczyźni. W Stanach Zjednoczonych szacuje się, że ponad 40% mężczyzn powyżej 65 roku życia ma cukrzycę typu 2. Inne badania wykazały, że częstotliwość występowania tej choroby jest aż 6-krotnie wyższa wśród pacjentów pochodzących z Azji Południowo-Wschodniej niż u pacjentów pochodzenia Afro-Karaibskiego.
Z czego wynika problem cukrzycy typu 2? Podstawowym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby jest otyłość – odpowiada za około 80% przypadków. Nie bez znaczenia pozostają również siedzący tryb życia, niska aktywność fizyczna i obciążenie rodzinne.
W nowych badaniach coraz częściej podkreśla się ponadto zależność pomiędzy występowaniem cukrzycy typu 2 a niskim poziomem testosteronu. Zaobserwowano, że wśród mężczyzn ze zdiagnozowaną cukrzycą, znaczącą część stanowią pacjenci z niedoborem testosteronu – u około 20% badanych zaobserwowano zaawansowany hipogonadyzm z całkowitym poziomem testosteronu poniżej 8 nmol/l, u 50% zaś umiarkowane obniżenie testosteronu do poziomu poniżej 12 nmol/l.
W 2015 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Endokrynologów Klinicznych (American Association of Clinical Endocrinologist) zaleciło, by u wszystkich mężczyzn z cukrzycą oznaczać poziom testosteronu we krwi. Badania rekomendowano również wszystkim mężczyznom z otyłością stopnia pierwszego i wyższą (BMI >30 kg/m2), a także mężczyznom, u których obwód talii wynosi więcej niż 104 cm.
Testosteron a cukrzyca – zależność
Związek, jaki zachodzi pomiędzy cukrzycą typu 2 a niedoborem testosteronu, uważa się za dwukierunkowy. Wskazaliśmy już, że u cukrzyków często obserwuje się niski poziom testosteronu. Jak wygląda to z drugiej strony?
Badania sugerują, że niedobór testosteronu może odpowiadać za rozwinięcie się nowej postaci cukrzycy typu 2, a przy tym odpowiada za zaostrzenie współistniejących chorób u mężczyzn.
Przeprowadzony w 2007 roku NHANES III – National Health and Nutrition Examination Survey – wykazał, że mężczyźni z najniższym poziomem wolnego i całkowitego testosteronu (zaliczeni do pierwszego tercyla) są 4-krotnie bardziej narażeni na wystąpienie cukrzycy niż badani z 3 i 4 tercyla.
W jaki sposób terapia testosteronem wpływa na cukrzycę
Badania kliniczne udowadniają, że terapia zastępcza testosteronem – prowadzona w uzasadnionych przypadkach u mężczyzn z niedoborem testosteronu – wpływa na zmniejszenie stężenia glukozy w surowicy krwi na czczo, insuliny na czczo oraz hemoglobiny glikowanej (A1C). Są to podstawowe parametry, które pozwalają zdiagnozować cukrzycę typu 2.
Metaanaliza czterech randomizowanych kontrolowanych badań, przeprowadzona przez G. Corona i innych, wykazała, że TRT pozytywnie wpływa na kontrolę glikemii oraz poziom tkanki tłuszczowej u pacjentów z cukrzycą typu 2, u których stwierdzono obniżony poziom testosteronu i zaburzenia funkcji seksualnych.
Kolejna metaanaliza, przeprowadzona przez pakistańskich specjalistów, badająca wpływ długotrwałego TRT na pacjentów z niedoborem testosteronu i cukrzycą typu 2, wykazała, że doszło u nich do trwałej remisji cukrzycy. Autorzy zalecają jednak, by u mężczyzn z obydwiema dolegliwościami, TRT stosować w połączeniu z lekami przeciwcukrzycowymi.
Oczywiście, przeprowadzono również badania, które nie wykazały istotnego obniżenia kluczowych dla cukrzycy parametrów u pacjentów stosujących TRT, stąd kwestia ta wzbudza kontrowersje części środowiska medycznego i bez wątpienia wymaga przeprowadzenia kolejnych analiz.
Źródła:
Kumari K, Kumar R, Memon A i in. Treatment with Testosterone Therapy in Type 2 Diabetic Hypogonadal Adult Males: A Systematic Review and Meta-Analysis.
Hackett G. Type 2 Diabetes and Testosterone Therapy.
Selvin E, Feinleib M, Zhang L i in. Androgens and diabetes in men: results from the Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III).
Corona G, Vena W, Pizzocaro A, Vignozzi L, Sforza A, Maggi M. Testosterone therapy in diabetes and pre-diabetes.
Cai Xiang, Tian Ye, Wu Tao i in. Metabolic effects of testosterone replacement therapy on hypogonadal men with type 2 diabetes mellitus: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials.
National Diabetes Statistics Report. Estimates of Diabetes and Its Burden in the United States.
