Jak wykonać samobadanie jąder - Męska Klinika

Blog

Zdrowe jądra – najczęstsze problemy, choroby, profilaktyka i samobadanie jąder

Od zdrowia Twoich jąder zależy bardzo wiele. To one – produkując plemniki oraz testosteron – odpowiadają za Twoją płodność, sprawność seksualną i dobre samopoczucie. Przekonaj się, jak dbać o jądra i jak rozpoznać, że dzieje się z nimi coś niepokojącego.    

Najczęstsze choroby jąder – objawy

Większości chorób jąder towarzyszy ból oraz obrzęk moszny. Jeżeli ich doświadczasz, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Możesz cierpieć na jedną z chorób jąder:

Skręt jądra najczęściej występuje u pacjentów w wieku poniżej 25 lat i może pojawić się spontanicznie, na skutek wysiłku fizycznego lub (bardzo rzadko) urazu. Objawia się nagłym, jednostronnym bólem moszny, niezależnym od pozycji ciała. Towarzyszą mu nudności i wymioty, często również gorączka. Jądro może znajdować się nienaturalnie wysoko lub w ułożeniu poprzecznym, być opuchnięte i zaczerwienione. 

Wystąpienie objawów skrętu jądra wymaga pilnej interwencji lekarskiej, a jedynym sposobem leczenia jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. 

Uraz jąder – w zależności od siły, która oddziałuje w trakcje urazu – tępa lub penetrująca, o różnym natężeniu – uszkodzone mogą zostać różne struktury, w różnym stopniu. Może dojść do niewielkiego zadrapania lub uszkodzenia naczyń krwionośnych. Podstawowym objawem urazu jest oczywiście ból jąder. Jeżeli towarzyszy mu krwawienie, obrzęk, problemy z oddawaniem moczu, krwiomocz i/lub gorączka, która pojawiła się po wystąpieniu urazu, należy pilnie zgłosić się do lekarza.

Żylaki powrózka nasiennego – to nieprawidłowe rozszerzenie splotu żylnego w mosznie, odpowiedzialnego za odprowadzanie krwi z jąder. Przebiega bezboleśnie, w rzadkich przypadkach powoduje niewielki obrzęk moszny. Żylaki powrózka nasiennego są najczęściej identyfikowaną przyczyną obniżenia jakości nasienia i niepłodności. 

Zapalenie jądra i najądrza – najczęściej dochodzi do niego w wyniku infekcji bakteryjnej, chociaż może pojawiać się również w przebiegu infekcji wirusowej (np. świnka). Objawia się bólem i obrzękiem moszny, które stopniowo narastają, nudnościami i wymiotami, gorączką oraz zaburzeniami ze strony układu moczowego. 

Rak jądra – jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn z grupy 15-45 lat. Symptomem choroby zwykle jest bezbolesny guzek lub obrzęk jądra (tępy ból występuje u około 30% chorych). Objawy przerzutowe występują bardzo rzadko. 

Jak dbać o jądra

Przepis na zdrowe jądra jest bardzo prosty:

  • Rzuć palenie – podgrzewanie tytoniu i vapowanie również!
  • Zadbaj o dietę – ogranicz spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, jedz więcej owoców i warzyw.
  • Ruszaj się (bezpiecznie) – bądź aktywny fizycznie. Jeżeli dyscyplina, którą uprawiasz, wiąże się z ryzykiem urazów jąder, noś ochraniacz.
  • Sprawdź poziom testosteronu – każdy mężczyzna po 35. roku życia powinien regularnie badać testosteron i dbać o jego optymalny poziom. 
  • Badaj się!

Jak wykonać samobadanie jąder?

Aby zadbać o zdrowie swoich jąder, przede wszystkim powinieneś dobrze je poznać. Dzięki temu będziesz w stanie zauważyć wszelkie zmiany i nieprawidłowości w ich budowie. Dokładnie oglądaj swoje jądra i oswajaj się z anatomią poprzez dotyk. Spróbuj wyczuć poszczególne części, przede wszystkim powrózek nasienny i najądrza. 

Wskazówka

Powrózek nasienny to struktura o długości 15-20 cm, łącząca jądro z jamą brzuszną. Składa się z nasieniowodu, tętnicy jądrowej, żył, naczyń chłonnych i włókien nerwowych. Aby zlokalizować powrózek w mosznie, jedną ręką delikatnie pociągnij jedno jądro w do dołu, a drugą spróbuj wyczuć części powrózka powyżej jądra.

Zgrubienie, które wyczuwasz w górnej części jądra, to najądrze. 

Jądra badaj regularnie, co najmniej raz w miesiącu. Najlepiej, jeżeli będziesz robić to po ciepłej kąpieli lub prysznicu, kiedy mięśnie są rozluźnione. Postępuj według poniższej instrukcji:

  1. Chwyć jedno jądro przy pomocy obydwu dłoni. 
  2. Delikatnie przesuwaj jądro i obracaj je między palcami, zwracając uwagę na wyczuwane zgrubienia i guzki. 
  3. Sprawdź, czy dotyk i delikatny ucisk nie powodują bólu w obrębie jądra.
  4. Powtórz powyższe czynności, przechodząc do drugiego jądra.
  5. Oceń wygląd jąder pod kątem obrzęku lub nienaturalnego zabarwienia.

Pamiętaj, że jedno jądro najczęściej jest nieco większe od drugiego i jest to zjawisko naturalne. U większości mężczyzn większe jest lewe jądro, położne niżej w mosznie.   

Jeżeli zaniepokoją Cię jakiekolwiek zmiany, jakie zauważyłeś w obrębie jąder, skonsultuj się z lekarzem w najszybszym możliwym terminie. Postaraj się zachować spokój! Ogromna większość przypadków nowotworów jądra jest uleczalna, zwłaszcza jeżeli zostanie rozpoznana we wczesnym stadium choroby – wynosi wówczas niemal 100%.  

Źródła:

Marcelli, M. (1998). Testicular Diseases. In: Jameson, J.L. (eds) Principles of Molecular Medicine.

Thornton A, Simon C. Testicular Disorders.

Schick MA, Sternard BT. Testicular Torsion. [Updated 2023 Jun 12].

Rupp TJ, Leslie SW. Epididymitis. [Updated 2023 Jul 17].

Gaddam SJ, Chesnut GT. Testicle Cancer. [Updated 2023 May 27].

Menditto VG, Polito M, Muzzonigro F, Minardi D, Muzzonigro G. Testicular Cancer. Open Questions: Prevention, Early Diagnosis and Infertility. Urologia Journal.

  • Ciągłe zmęczenie u mężczyzn – skąd się bierze i jak mu zaradzić?

    Każdy z nas doświadcza zmęczenia, które nadchodzi po długim dniu pracy. Sprawia, że zarówno ciało, jak i umysł, są przeciążone, a każdy dodatkowy wysiłek wydaje się nieosiągalny. Zwykle sen i odpoczynek pozwalają przywrócić optymalny poziom energii. Po wstaniu z łóżka jesteśmy gotowi do działania. A co, jeżeli… nie jesteśmy? Zdarza się, że po otwarciu oczu […]

  • Czy masturbacja wpływa na poziom testosteronu?

    Masturbacja to temat, wokół którego krąży wiele wątpliwości i mitów. I chociaż część z nich już dawno odstawiono między bajki (słyszałeś, że od masturbacji można oślepnąć, albo że od masturbacji wyrastają włosy na dłoniach?), inne wciąż pozostają przyczyną niepokoju. Niektórzy wierzą, że masturbacja odbiera energię, zainteresowanie seksem, obniża jakość nasienia i powoduje niedobór testosteronu. Jak […]

  • Standard pomiaru testosteronu – jak ocenić poziom testosteronu u mężczyzn

    Testosteron odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu męskich cech płciowych i utrzymywaniu sprawności seksualnej. Ma również ogromne znaczenie dla ogólnego zdrowia i jakości życia mężczyzn, a fakt ten coraz częściej zauważany jest przez lekarzy i innych specjalistów ochrony zdrowia. W ostatnich latach diagnostyka oraz terapia zaburzeń hormonalnych, przede wszystkim niedoboru testosteronu u mężczyzn, poczyniła znaczne postępy. […]