Od zdrowia Twoich jąder zależy bardzo wiele. To one – produkując plemniki oraz testosteron – odpowiadają za Twoją płodność, sprawność seksualną i dobre samopoczucie. Przekonaj się, jak dbać o jądra i jak rozpoznać, że dzieje się z nimi coś niepokojącego.
Najczęstsze choroby jąder – objawy
Większości chorób jąder towarzyszy ból oraz obrzęk moszny. Jeżeli ich doświadczasz, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Możesz cierpieć na jedną z chorób jąder:
Skręt jądra najczęściej występuje u pacjentów w wieku poniżej 25 lat i może pojawić się spontanicznie, na skutek wysiłku fizycznego lub (bardzo rzadko) urazu. Objawia się nagłym, jednostronnym bólem moszny, niezależnym od pozycji ciała. Towarzyszą mu nudności i wymioty, często również gorączka. Jądro może znajdować się nienaturalnie wysoko lub w ułożeniu poprzecznym, być opuchnięte i zaczerwienione.
Wystąpienie objawów skrętu jądra wymaga pilnej interwencji lekarskiej, a jedynym sposobem leczenia jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego.
Uraz jąder – w zależności od siły, która oddziałuje w trakcje urazu – tępa lub penetrująca, o różnym natężeniu – uszkodzone mogą zostać różne struktury, w różnym stopniu. Może dojść do niewielkiego zadrapania lub uszkodzenia naczyń krwionośnych. Podstawowym objawem urazu jest oczywiście ból jąder. Jeżeli towarzyszy mu krwawienie, obrzęk, problemy z oddawaniem moczu, krwiomocz i/lub gorączka, która pojawiła się po wystąpieniu urazu, należy pilnie zgłosić się do lekarza.
Żylaki powrózka nasiennego – to nieprawidłowe rozszerzenie splotu żylnego w mosznie, odpowiedzialnego za odprowadzanie krwi z jąder. Przebiega bezboleśnie, w rzadkich przypadkach powoduje niewielki obrzęk moszny. Żylaki powrózka nasiennego są najczęściej identyfikowaną przyczyną obniżenia jakości nasienia i niepłodności.
Zapalenie jądra i najądrza – najczęściej dochodzi do niego w wyniku infekcji bakteryjnej, chociaż może pojawiać się również w przebiegu infekcji wirusowej (np. świnka). Objawia się bólem i obrzękiem moszny, które stopniowo narastają, nudnościami i wymiotami, gorączką oraz zaburzeniami ze strony układu moczowego.
Rak jądra – jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn z grupy 15-45 lat. Symptomem choroby zwykle jest bezbolesny guzek lub obrzęk jądra (tępy ból występuje u około 30% chorych). Objawy przerzutowe występują bardzo rzadko.
Jak dbać o jądra
Przepis na zdrowe jądra jest bardzo prosty:
- Rzuć palenie – podgrzewanie tytoniu i vapowanie również!
- Zadbaj o dietę – ogranicz spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, jedz więcej owoców i warzyw.
- Ruszaj się (bezpiecznie) – bądź aktywny fizycznie. Jeżeli dyscyplina, którą uprawiasz, wiąże się z ryzykiem urazów jąder, noś ochraniacz.
- Sprawdź poziom testosteronu – każdy mężczyzna po 35. roku życia powinien regularnie badać testosteron i dbać o jego optymalny poziom.
- Badaj się!
Jak wykonać samobadanie jąder?
Aby zadbać o zdrowie swoich jąder, przede wszystkim powinieneś dobrze je poznać. Dzięki temu będziesz w stanie zauważyć wszelkie zmiany i nieprawidłowości w ich budowie. Dokładnie oglądaj swoje jądra i oswajaj się z anatomią poprzez dotyk. Spróbuj wyczuć poszczególne części, przede wszystkim powrózek nasienny i najądrza.
Wskazówka
Powrózek nasienny to struktura o długości 15-20 cm, łącząca jądro z jamą brzuszną. Składa się z nasieniowodu, tętnicy jądrowej, żył, naczyń chłonnych i włókien nerwowych. Aby zlokalizować powrózek w mosznie, jedną ręką delikatnie pociągnij jedno jądro w do dołu, a drugą spróbuj wyczuć części powrózka powyżej jądra.
Zgrubienie, które wyczuwasz w górnej części jądra, to najądrze.
Jądra badaj regularnie, co najmniej raz w miesiącu. Najlepiej, jeżeli będziesz robić to po ciepłej kąpieli lub prysznicu, kiedy mięśnie są rozluźnione. Postępuj według poniższej instrukcji:
- Chwyć jedno jądro przy pomocy obydwu dłoni.
- Delikatnie przesuwaj jądro i obracaj je między palcami, zwracając uwagę na wyczuwane zgrubienia i guzki.
- Sprawdź, czy dotyk i delikatny ucisk nie powodują bólu w obrębie jądra.
- Powtórz powyższe czynności, przechodząc do drugiego jądra.
- Oceń wygląd jąder pod kątem obrzęku lub nienaturalnego zabarwienia.
Pamiętaj, że jedno jądro najczęściej jest nieco większe od drugiego i jest to zjawisko naturalne. U większości mężczyzn większe jest lewe jądro, położne niżej w mosznie.
Jeżeli zaniepokoją Cię jakiekolwiek zmiany, jakie zauważyłeś w obrębie jąder, skonsultuj się z lekarzem w najszybszym możliwym terminie. Postaraj się zachować spokój! Ogromna większość przypadków nowotworów jądra jest uleczalna, zwłaszcza jeżeli zostanie rozpoznana we wczesnym stadium choroby – wynosi wówczas niemal 100%.
Źródła:
Marcelli, M. (1998). Testicular Diseases. In: Jameson, J.L. (eds) Principles of Molecular Medicine.
Thornton A, Simon C. Testicular Disorders.
Schick MA, Sternard BT. Testicular Torsion. [Updated 2023 Jun 12].
Rupp TJ, Leslie SW. Epididymitis. [Updated 2023 Jul 17].
Gaddam SJ, Chesnut GT. Testicle Cancer. [Updated 2023 May 27].
Menditto VG, Polito M, Muzzonigro F, Minardi D, Muzzonigro G. Testicular Cancer. Open Questions: Prevention, Early Diagnosis and Infertility. Urologia Journal.
