Rozważasz terapię zastępczą testosteronem (TRT) a boisz się skutków ubocznych? Choć leczenie rzeczywiście może powodować pewne działania niepożądane, to jednak przeprowadzone pod nadzorem wykwalifikowanego specjalisty, może też przynieść wiele korzyści dla zdrowia pacjenta. Sprawdź zatem, czy i kiedy warto rozważyć terapię.
Jakie są skutki niskiego poziomu testosteronu?
Jak zapewne wiesz TRT stosuje się w celu leczenia mężczyzn z niskim poziomem testosteronu (hipogonadyzm), który może prowadzić do wielu różnych problemów zdrowotnych, wpływać na zdrowie fizyczne i psychiczne.
Do najczęstszych i najbardziej uciążliwych skutków niskiego poziomu testosteronu u mężczyzn zalicza się przede wszystkim:
- zmniejszenie popędu seksualnego, problemy z erekcją, zmniejszona satysfakcja seksualna,
- zmiany nastroju, większa drażliwość, obniżona samoocena, lęk,
- problemy z motywacją,
- zmiany fizyczne ( w tym zwiększenie tkanki tłuszczowej, zmniejszenie gęstości kości, utrata masy mięśniowej),
- zmniejszenie liczby plemników, problemy z płodnością,
- zaburzenia snu,
- zwiększone ryzyko niektórych chorób przewlekłych.
TRT – poprzez uregulowanie poziomu testosteronu – pomaga zniwelować niektóre z wyżej wymienionych skutków. Ważne jest jednak, by wyraźnie zaznaczyć, że TRT powinna być stosowane tylko, jeśli występują do tego wskazania. Podawanie testosteronu nie jest panaceum na wszystkie dolegliwości, dlatego też nie należy go stosować „na własną rękę”, bez konsultacji z lekarzem.
Jakie są możliwe korzyści zdrowotne związane z TRT?
Jeśli niedobór testosteronu zostanie potwierdzony przez lekarza, wdrożenie TRT może przynieść wiele korzyści w różnych sferach męskiego życia.
Poprawa nastroju, zwiększenie witalności, wzrost motywacji
Jak wspominaliśmy, u części mężczyzn zbyt niski poziom testosteronu może powodować brak motywacji i spadek energii. Wyrównanie poziomu tego hormonu poprzez TRT może, więc uporać się z chronicznym zmęczeniem i brakiem chęci do działania.
TRT może przyczyniać się także do złagodzenia objawów obniżonego nastroju, redukcji lęku oraz wzmocnienia samooceny. Zaletą jest również wzrost motywacji i witalności.
Poprawa libido i funkcji seksualnych
TRT może wpływać także korzystnie na popęd seksualny u mężczyzn, poprawiać funkcje erekcyjne, a tym samym poprawić jakość życia intymnego. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.
Zwiększenie masy mięśniowej, siły oraz redukcja tkanki tłuszczowej
Testosteron to kluczowy hormon dla wzrostu i utrzymania masy mięśniowej. Dlatego też TRT u mężczyzn z niedoborem tego hormonu może przynieść korzyści w postaci poprawy masy mięśniowej, wzrostu siły fizycznej i wyników sportowych.
Nadmierna tkanka tłuszczowa, szczególnie w okolicy środkowej części ciała, czyli w okolicy brzucha, jest częstym problemem mężczyzn z niskim poziomem testosteronu. TRT może pomóc w przerwaniu cyklu przyrostu masy ciała w tej okolicy.
Jeśli, chcesz dowiedzieć się na ten temat więcej, przeczytaj też: Testosteron a masa ciała i siła mięśni.
Poprawa zdrowia kości
Właściwy poziom testosteronu jest także bardzo istotny w utrzymaniu zdrowych kości. TRT może zwiększać gęstość mineralną kości, co zmniejsza ryzyko osteoporozy i złamań, szczególnie u starszych mężczyzn.
Zwiększenie koncentracji i funkcji poznawczych
TRT przyczynia się też do poprawy zdolności skupienia, koncentracji i uwagi. Mężczyźni, którzy poddani są TRT często zauważają także poprawę pamięci.
Poprawa jakości snu
Gdy niski poziom testosteronu jest przyczyną słabego snu, leczenie testosteronem może przynieść także korzyści w tym obszarze. A odpowiednio długi, jakościowy sen regeneruje i przyczynia się do lepszej wydajności w ciągu dnia.
Lepsza kontrola nad zdrowiem metabolicznym
TRT może mieć również pozytywny wpływ na poziom cukru we krwi. Co jest bardzo istotne dla mężczyzn zmagających się z insulinoopornością lub cukrzycą typu 2.
Poprawa relacji z partnerką
Jak łatwo się domyślić, większa sprawność seksualna przekłada się na lepsze relacje z partnerką i sprzyja większej bliskości i intymności.
Jakie są najczęstsze skutki uboczne TRT?
Choć zalet TRT jest bardzo dużo, to jednak nie jest ona pozbawiona skutków ubocznych. Warto jednak podkreślić, że działania niepożądane pojawiają się głównie w niewielkiej grupie pacjentów, zwłaszcza wtedy, gdy leczenie nie jest prowadzone w prawidłowy sposób.
Problemy z prostatą
Jedną z największych obaw pacjentów jest to, że TRT może prowadzić do problemów z prostatą – przyspieszać rozwój łagodnego, nienowotworowego przerostu prostaty. Jednak w czasie leczenia można przyjmować suplementy, które działają pośrednio, obniżając poziom hormonu DHT, odpowiedzialnego za wzrost prostaty.
Poza tym mężczyźni, poddający się terapii TRT, monitorują poziom PSA w badaniach laboratoryjnych oraz wykonują badania diagnostyczne u współpracujących lekarzy stacjonarnie. W przypadku nieprawidłowych wyników konieczna jest konsultacja z lekarzem i dalsze badania.
Problemy ze skórą i wypadanie włosów
Kolejną obawą jest to, że TRT wpływa niekorzystnie na stan cery. Okazuje się bowiem, że podwyższony poziom testosteronu może prowadzić do zwiększonej produkcji sebum (stymuluje receptory androgenowe w gruczołach łojowych skóry). Jak wiadomo, taka sytuacja sprzyja rozwojowi trądziku. Jednak z tym problemem można próbować sobie radzić w różnorodny sposób. Kluczem jest przede wszystkim właściwa pielęgnacja skóry twarzy.
Do możliwych skutków ubocznych stosowania testosteronu zalicza się też łysienie. Warto jednak podkreślić, że ten problem dotyczy przede wszystkim pacjentów, którzy mają predyspozycje genetyczne do łysienia androgenowego.
Wpływ na nastrój i zdrowie psychiczne
Choć w wielu przypadkach TRT działa korzystnie na nastrój i zdrowie psychiczne, to jednak u niektórych mężczyzn może powodować także niepożądane objawy związane z nastrojem, w tym: wahania nastroju, większa drażliwość, brak cierpliwości. Co więcej, przy nagłych zmianach poziomu testosteronu, takich jak przerwanie terapii lub niewłaściwe dawkowanie, może wystąpić także znaczne obniżenie nastroju.
Dlatego też terapię zawsze należy przeprowadzać pod okiem specjalisty tylko wtedy, kiedy istnieją do tego wskazania. Warto jednak podkreślić to, że u części pacjentów wahania nastroju mają głównie charakter tymczasowy i pojawiają się przede wszystkim w początkowej fazie terapii.
Wpływ na płodność
Jednym z możliwych skutków ubocznych jest także wpływ na płodność. Terapia zastępcza testosteronem może oddziaływać na proces spermatogenezy i zakłócać funkcjonowanie osi HPTA. Co może prowadzić do tymczasowego obniżenia płodności.
W tym przypadku przerwanie TRT i wdrożenie terapii mającej na celu przywrócenie funkcji osi HPTA, tzw. PCT (post cycle therapy) najczęściej pozwala na powrót płodności do pierwotnego poziomu.
Zatrzymanie wody i obrzęki
Zazwyczaj wynika to z nadmiernego poziomu estradiolu, zaburzeń równowagi hormonalnej oraz niewłaściwie dobranego schematu leczenia.
O innych, potencjalnych skutkach ubocznych warto porozmawiać z lekarzem.
TRT: korzyści zdrowotne a możliwe skutki uboczne
Terapia TRT ma na celu przede wszystkim zbliżyć pacjenta do górnych, fizjologicznych wartości produkcji hormonu, co poprawi jego zdrowie i jakość życia. Priorytetem jest jednak zawsze bezpieczeństwo pacjenta. Dlatego też stosowanie testosteronu należy zawsze przeprowadzać pod okiem specjalisty.
Zanim lekarz zdecyduje o rozpoczęciu terapii, dokonuje precyzyjnej oceny wielu czynników. Najpierw przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny oraz analizuje historię leczenia. Często przeprowadza też badanie fizykalne oraz kieruje pacjenta na badania laboratoryjne. Dopiero na podstawie tak zebranych danych dokonuje oceny ryzyka zdrowotnego i – jeśli to możliwe – proponuje odpowiednią formę leczenia.
Pamiętaj też, że ryzyko działań niepożądanych, ograniczysz poprzez właściwe dawkowanie przepisanych leków. Dla powodzenia leczenia kluczowe jest także twoje zaangażowanie i skrupulatne stosowanie się do zaleceń, mających na celu zmniejszać ewentualne działania niepożądane testosteronu.
Źródła informacji
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2701485
https://www.medicalnewstoday.com/articles/testosterone-replacement-therapy-trt#risks