O testosteronie mówi się wiele. Określa się go mianem najważniejszego z męskich hormonów. I nie bez powodu – testosteron odgrywa kluczową rolę w utrzymywaniu sprawności seksualnej, wpływa na nastrój, umożliwia zachowanie optymalnej masy mięśniowej czy gęstości mineralnej kości. Jego funkcje jednak na tym się nie kończą. Badania dostarczają nam dowodów na to, że testosteron w znaczący sposób wpływa na odporność mężczyzn. W poniższym artykule przyglądamy się zależności pomiędzy równowagą hormonalną a pracą układu immunologicznego.
Testosteron – jeden hormon, wiele funkcji
Testosteron wytwarzany jest przede wszystkim w jądrach (w śladowej ilości produkują go również nadnercza). Co ciekawe, niewielkie ilości testosteronu obecne są również w organizmach kobiet, u których powstaje on w jajnikach.
Aby rozpocząć produkcję testosteronu, podwzgórze wydziela hormon uwalniający gonadotropinę. Sygnał ten odbierany jest przez przysadkę mózgową, która w odpowiedzi uwalnia hormon luteinizujący i hormon folikulotropowy. Te z kolei stymulują komórki Leydiga w jądrach do produkcji testosteronu. Ze względu na ścisłe współdziałanie wymienionych obszarów – w celu regulowania poziomu męskiego hormonu – nazywamy tę ścieżkę osią podwzgórze-przysadka-jądra.
Testosteron pełni w organizmie mężczyzny wiele funkcji, odpowiadając m.in. za:
- Rozwój drugorzędnych cech płciowych.
- Utrzymywanie libido i sprawności seksualnej.
- Spermatogenezę i możliwość prokreacji.
- Rozwój i utrzymanie męskiej sylwetki – rozwój mięśni i odpowiednią dystrybucję tkanki tłuszczowej.
Poziom testosteronu u mężczyzn gwałtownie wzrasta w okresie dojrzewania, osiągając szczytową wartość w okolicach 30 roku życia. W kolejnych latach powoli spada. Jest to zjawiskiem naturalnym, niemniej jednak na skutek chorób, używek, niewłaściwego trybu i innych życia poziom testosteronu może obniżać się szybciej i gwałtowniej, wykraczając poza fizjologiczne normy i powodując szereg dolegliwości. Sprawdź: Jakie są objawy i skutki uboczne niedoboru testosteronu?
Układ odpornościowy – broń Twojego organizmu
Układ immunologiczny tworzą organy limfatyczne, naczynia, tkanki, komórki i białka. Ściśle ze sobą współpracując, chronią one organizm przed drobnoustrojami, patogenami czy komórkami nowotworowymi, które stanowią ryzyko rozwinięcia się choroby lub śmierci.
Analizując mechanizm działania układu odpornościowego, należy rozróżnić dwie linie obrony, jakimi on dysponuje. Pierwsza z nich to odporność wrodzona – odpowiadająca za ogólną odpowiedź na zagrożenie. Druga to odporność nabyta, reagująca w sposób swoisty na konkretne patogeny i antygeny.
Najważniejsze funkcje układu immunologicznego to:
- Rozpoznawanie obcych i potencjalnie niebezpiecznych czynników.
- Podejmowanie działań na rzecz wyeliminowania patogenu z organizmu.
- Budowanie pamięci odpornościowej, ułatwiając przywrócenie równowagi w organizmie po kolejnym zetknięciu się z niebezpiecznym czynnikiem.
Zależność pomiędzy testosteronem a odpornością
W ostatnich latach opublikowano kilka badań, które sugerują, że testosteron może wpływać na sprawność funkcjonowania układu odpornościowego u mężczyzn. Zdaniem badaczy zbyt niski lub znacznie wykraczający poza górną normę poziom hormonu może zwiększać podatność na infekcje i wybrane choroby.
W jaki sposób uzasadniana jest zależność pomiędzy testosteronem a odpornością? Oto, co dotychczas udało się ustalić naukowcom:
- W wybranych komórkach odpornościowych (m.in. makrofagi i neutrofile) obecne są receptory testosteronu, co sugeruje, że ma on bezpośredni wpływ na ich funkcjonowanie.
- Testosteron może wpływać na aktywność limfocytów T oraz komórek NK (natural killer), które pełnią kluczową rolę w procesie identyfikacji i eliminacji patogenów. Tym samym niedobór testosteronu może osłabiać aktywność komórek odpornościowych i zdolność organizmu do obrony.
- Niedobór testosteronu może odpowiadać za powstawanie procesów zapalnych i rozwój chorób autoimmunologicznych, dotychczas powiązano go m.in. z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
Testosteron może wpływać na odporność również w sposób pośredni – regulując poziom stresu, procesy metaboliczne, poziom tkanki tłuszczowej i inne czynniki, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego.
Mechanizm, jaki leży u podstaw związku testosteronu i odporności, nie jest jeszcze w pełni poznany i wymaga dalszych badań. Niemniej jednak dotychczasowe odkrycia pozwalają na to, by kolejny raz podkreślić, jak duże znaczenie dla zdrowia i dobrostanu mężczyzny ma utrzymanie optymalnego poziomu testosteronu.
Źródła:
Salciccia S, Del Giudice F, Eisenberg ML, Mastroianni CM, De Berardinis E, Ricciuti GP, Viscuso P, Zingaropoli A, Pasculli P, Ciardi MR, Sciarra A, Maggi M. Testosterone target therapy: focus on immune response, controversies and clinical implications in patients with COVID-19 infection.
Younis JS, Skorecki K, Abassi Z. The Double Edge Sword of Testosterone’s Role in the COVID-19 Pandemic.
Trumble BC, Blackwell AD, Stieglitz J, Thompson ME, Suarez IM, Kaplan H, Gurven M. Associations between male testosterone and immune function in a pathogenically stressed forager-horticultural population.
Koçar IH, Yesilova Z, Ozata M, Turan M, Sengül A, Ozdemir I. The effect of testosterone replacement treatment on immunological features of patients with Klinefelter’s syndrome.
