Niski poziom testosteronu w istotny sposób wpływa na metabolizm oraz skład ciała mężczyzn. Niedobór testosteronu powiązany jest z redukcją tkanki mięśniowej, otyłością oraz ryzykiem wystąpienia cukrzycy – o ile jednak związek testosteronu z masą mięśniową jest dobrze udokumentowany i powszechnie znany, o tyle o jego wpływie na tkankę tłuszczową i otyłość mówi się znacznie mniej. Sprawdźmy, w jaki sposób niedobór testosteronu wiąże się z przyrostem tkanki tłuszczowej i jak wpływa na jej redukcję.
Hormony mają kluczowy wpływ na rozkład tkanki tłuszczowej u ludzi, co potwierdzają liczne badania. Kortyzol oraz insulina, promując ekspresję lipazy lipoproteinowej (LPL), ułatwiają gromadzenie komórek tłuszczowych. Z drugiej strony, hormon wzrostu (somatotropina) oraz testosteron, mogą znosić działanie kortyzolu i insuliny, przyspieszając metabolizowanie tłuszczów i stymulując lipolizę, czyli ich spalanie. Poświęćmy chwilę na to, by przyjrzeć się tym zagadnieniom nieco bliżej.
Kortyzol – nazywany często hormonem stresu – wpływa zarówno na kumulowanie się, jak i na metabolizm lipidów. Ze względu na specyficzne rozmieszczenie i zagęszczenie receptorów glukokortykoidowych (reagujących na kortyzol) w tkance tłuszczowej, efekt ten najbardziej widoczny jest w tkance trzewnej, brzusznej podskórnej i udowej podskórnej. Więcej o kortyzolu przeczytasz tutaj: Testosteron a kortyzol – jak stres wpływa na równowagę hormonalną?
Insulina – wydzielana przez całą dobę, jednak w największych ilościach tuż po posiłkach – prowadzi do ekspresji lipazy lipoproteinowej w komórkach tłuszczowych. Im więcej insuliny jest wyprodukowane przez trzustkę, tym silniejsza jest ta ekspresja – większa ilość tłuszczu zostaje zmagazynowana.
Kiedy jednak, obok kortyzolu i insuliny, w organizmie obecny jest hormon wzrostu, obserwuje się zdecydowaną zmianę przebiegu opisanego wyżej procesu. Lipidy zostają zmobilizowane, a następnie uwolnione i spalone. Zapobiega to odkładaniu się tkanki tłuszczowej.
Testosteron działa hamująco na LPL, również wtedy, gdy występuje wysoki poziom kortyzolu. Tym samym ogranicza magazynowanie tkanki tłuszczowej, które może być powodowane działaniem kortyzolu. Na tym jednak jego wpływ na lipidy się nie kończy.
Badania pokazują, że testosteron reguluje mobilizację tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w obecności hormonu wzrostu – ich połączenie wykazuje zdecydowanie silniejsze działanie niż w przypadku obecności tylko jednego z hormonów osobno. Testosteron reguluje metabolizm tłuszczu m.in. poprzez procesy lipolityczne (rozkładanie trójglicerydów w lipidach).
Niezwykle interesujące z tej perspektywy są również badania nad receptorami androgenowymi (AR), które najprawdopodobniej są regulowane przez swoje własne ligandy, czyli testosteron. Oznacza to, że testosteron wzmacnia swoje własne efekty, zwiększając gęstość receptorów androgenowych.
Najwyższe zagęszczenie AR, podobnie jak w przypadku kortyzolu, znajduje się w trzewnej tkance tłuszczowej, chociaż ich obecność jest znacząca również w tkance podskórnej.
Podsumowując, u mężczyzn testosteron (zwłaszcza w połączeniu z hormonem wzrostu) zapobiega gromadzeniu się tkanki tłuszczowej i stymuluje jej spalanie poprzez receptory androgenowe – których gęstość zależna jest od poziomu testosteronu.
Nadwaga i otyłość są jednymi z objawów niedoboru testosteronu. Aby potwierdzić tę diagnozę, niezbędna jest jednak konsultacja z lekarzem – możesz skorzystać z niej podczas komfortowej e-wizyty w Męskiej Klinice – oraz wykonanie zalecanych badań laboratoryjnych.
W przypadku potwierdzenia niedoboru zalecane jest rozpoczęcie terapii zastępczej testosteronem. Przywrócenie optymalnego poziomu hormonu pozwala zniwelować lub zmniejszyć nasilenie objawów niedoboru, w tym nadwagę i nadmierną ilość tkanki tłuszczowej. Potwierdzają to liczne badania, w których zaobserwowano większą utratę wagi u mężczyzn stosujących dietę redukcyjną i TRT niż u mężczyzn stosujących jedynie dietę.
Niewątpliwy wpływ na utratę tkanki tłuszczowej odgrywają również inne efekty terapii testosteronem, takie jak zwiększenie energii, motywacji czy poprawa nastroju, które ułatwiają podejmowanie aktywności fizycznej.
Źródła:
Per Mårin Testosterone and Regional Fat Distribution.
Ng Tang Fui, M., Prendergast, L.A., Dupuis, P. et al. Effects of testosterone treatment on body fat and lean mass in obese men on a hypocaloric diet: a randomised controlled trial.
Sebo ZL, Rodeheffer MS. Testosterone metabolites differentially regulate obesogenesis and fat distribution.
Per Bjorntorp Hormonal control of regional fat distribution
Dla wielu mężczyzn terapia zastępcza testosteronem (TRT) jest jedyną szansą na odzyskanie energii, witalności i poprawę jakości życia. Jednak sukces leczenia zależy w dużej mierze od wyboru odpowiedniego specjalisty, który zapewni profesjonalną diagnostykę i indywidualnie dobraną terapię. Właściwa opieka minimalizuje też ryzyko ewentualnych powikłań. Z artykułu dowiesz się, dlaczego wybór doświadczonego specjalisty jest kluczowy dla […]
Nie tylko kobiety zmagają się z konsekwencjami zmian hormonalnych. Coraz więcej specjalistów zauważa, że mężczyźni również doświadczają objawów podobnych do tych, które towarzyszą kobietom w okresie menopauzy. Mówi się wówczas o andropauzie, czyli tzw. męskiej menopauzie. Z artykułu dowiesz się, czym jest męska menopauza, jakie są jej objawy oraz kiedy warto skontaktować się ze specjalistą […]
Mężczyźni z niskim poziomem testosteronu mogą zostać poddani leczeniu, znanemu jako terapia zastępcza testosteronem (TRT). Rozpoczęcie TRT możliwe jest jednak wyłącznie w określonych przypadkach, gdyż stosowane podczas leczenia preparaty dostępne są na receptę. O tym, czy pacjent kwalifikuje się do terapii, decyduje lekarz. Sprawdź, kto spełnia kryteria, by otrzymać testosteron na receptę! Czym jest testosteron […]