Męski blog

Starzenie się organizmu związane jest z osłabieniem funkcji wielu narządów i układów, m.in. układu hormonalnego. Zjawisko to wiąże się z obniżeniem poziomu hormonów płciowych, m.in. testosteronu, związanym z szeregiem zmian i niekorzystnych objawów fizycznych, psychicznych i psychospołecznych. Stan ten określa się jako andropauzę, jednak – jak postaramy się za chwilę udowodnić – nie jest to właściwe nazewnictwo. Jak starzeją się mężczyźni? W jaki sposób terapia zastępcza testosteronem może poprawić jakość ich życia? Zapraszamy do lektury.

Andropauza – męskie przekwitanie

Okres przekwitania u mężczyzn potocznie określa się mianem andropauzy, co odpowiadać ma menopauzie, czyli klimakterium u kobiet. Dzięki wyraźnej analogii do powszechnie znanej menopauzy, andropauza została na dobre przyjęta w mowie potocznej. W środowisku medycznym często jest jednak negowana, ze względu na istotne różnice w przekwitaniu męskim i kobiecym.

Klimakterium u kobiet związane jest z zatrzymaniem cyklu miesiączkowego: ustaniem czynności jajników i nieodwracalną utratą funkcji reprodukcyjnych. Kobieta w okresie menopauzalnym nie może zajść w ciążę.

U starzejących się mężczyzn prawie nigdy nie dochodzi do tak istotnych i nieodwracalnych zmian  (zaś do nieodwracalnych zmian). Co więcej, Badania Healthy Man Study wskazuje, że istnieje podgrupa mężczyzn, u których nie obserwuje się związanego z wiekiem spadku stężenia testosteronu. Stąd obecnie stosuje się termin late-onset hypogonadism (LOH) – Hipogonadyzm o późnym początku*(str 63-82). Funkcje reprodukcyjne mogą zostać upośledzone bądź osłabione, jednak wciąż umożliwiają zapłodnienie. Pozostałe zmiany, takie jak obniżona sprawność seksualna, mogą zostać odwrócone poprzez terapię zastępczą testosteronem, przywracając mężczyznom satysfakcję oraz dobre samopoczucie.

Faktem, który zauważamy w swojej codziennej praktyce, jest wciąż zbyt niska świadomość społeczna problemów związanych z męskim przekwitaniem. Temat ten – w przeciwieństwie do menopauzy, o której mówi się coraz więcej i chętniej – okryty jest swoistym tabu. Wielu mężczyzn nie jest świadomych zmian, które mogą pojawić się w wieku dojrzałym, a także sposobów na to, by im przeciwdziałać. 

Starzenie się mężczyzn a testosteron

Zapewnienie komfortu starzenia się pacjentów to jedno z najważniejszych zadań współczesnej medycyny – osoby, które mają więcej niż 65 lat, stanowią obecnie 15% mieszkańców Europy, a liczba ta stale się zwiększa. 

Starzenie się jest niezwykle złożonym procesem, związanym z wieloma problemami zdrowotnymi: kardiologicznymi, nowotworowymi i metabolicznymi. Stanowi wyzwanie dla lekarzy wielu specjalizacji, również dla urologów i endokrynologów, którzy mierzą się z zaburzeniami czynności narządów wydzielania wewnętrznego oraz ich skutkami. Przede wszystkim z zespołem niedoboru testosteronu.

Niedobór testosteronu u starzejących się mężczyzn związany jest z:

• Zaburzeniem pracy gonad – wraz z wiekiem czynność komórek Leydiga zostaje osłabiona na skutek zmian wstecznych i osłabionego mikrokrążenia. 
• Zmianami zachodzącymi w obrębie przysadki mózgowej i podwzgórza – w wyniku procesów starzenia się dochodzi do zaburzeń wydzielania gonadoliberyny (neurohormonu, który stymuluję przysadkę do produkcji gonadotropin, pobudzających wytwarzanie testosteronu w jądrach) oraz zmian w krążeniu wrotnym na osi podwzgórze-przysadka. 

Powyższe procesy występują częściej i w coraz młodszym wieku u mężczyzn, którzy prowadzą niehigieniczny tryb życia – korzystają z używek, stosują niezdrową dietę, unikają aktywności fizycznej, nie dbają o wypoczynek.

Terapia zastępcza testosteronem a objawy starzenia

Terapię zastępczą testosteronem (TRT) stosuje się u mężczyzn, którzy zmagają się z objawami niedoboru (zobacz: Jakie są objawy oraz skutki uboczne niedoboru testosteronu?) oraz spełniają określone kryteria hormonalne. W tym miejscu warto zauważyć jednak, że normy stosowane przez polskie laboratoria są często zaniżone i nie należy kierować się nimi w samodzielnej ocenie stanu zdrowia. Pacjenci, którzy oznaczyli poziom testosteronu, globuliny wiążącej hormony płciowej (SHBG) i albuminy, mogą skorzystać z przygotowanych przez nas kalkulatorów, celem wyliczenia dokładnego poziomu testosteronu wolnego oraz biodostępnego.

U większości pacjentów z objawami klinicznymi i obniżonym poziomem testosteronu w ciągu 3 miesięcy występuje wyraźna poprawa – zwłaszcza w zakresie sprawności seksualnej. Leczenie podlega regularnemu monitorowaniu, zarówno w zakresie natężenia objawów niedoboru, jak i poziomu testosteronu w surowicy krwi. 

Wyrównanie niedoboru testosteronu u mężczyzn w dojrzałym wieku pozwala uzyskać poprawę w wielu aspektach życia. Pacjenci obserwują poprawę nastroju, wzrost libido i sprawności seksualnej. Co więcej, na skutek terapii zwiększa się masa mięśniowa, siła, masa tkanki kostnej. Obniża się poziom tkanki tłuszczowej, profil lipidowy ulega zdecydowanej poprawie, co daje solidne podstawy do tego, by zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i metabolicznych.

Źródła:

Decline in Serum Testosterone Levels Among Adolescent and Young Adult Men in the USA.Soum D Lokeshwar, Premal Patel, Richard J Fantus, Joshua Halpern, Cecilia Chang, Atil Y Kargi, Ranjith Ramasamy.

Andropause or male menopause? Rationale for testosterone replacement therapy in older men with low testosterone levels. Glenn R Cunningham.

The relative contributions of aging, health, and lifestyle factors to serum testosterone decline in men. Thomas G Travison, Andre B Araujo, Varant Kupelian, Amy B O’Donnell, John B McKinlay.

Testosterone deficiency and the aging male. Gustavo M Gryzinski, Helen L Bernie.

Testosterone deficiency in adults and corresponding treatment patterns across the globe. James Anaissie, Kent J DeLay, William Wang, Georgios Hatzichristodoulou, Wayne J Hellstrom.

The role of testosterone in men’s health: is it time for a new approach? Ananias C Diokno.