Każdy człowiek doświadcza stresu, czyli stanu napięcia psychicznego, który pojawia się w trudnych sytuacjach – podczas realizacji ważnych projektów w pracy, egzaminów, poważnych zmian życiowych. Niewielkie dawki stresu działają motywująco, ułatwiają osiąganie założonych celów i unikanie różnego rodzajów zagrożeń. Długotrwałe napięcie jest jednak szkodliwe dla organizmu, negatywnie wpływając na wiele jego funkcji. W poniższym artykule omawiamy, w jaki sposób stres wpływa na poziom testosteronu u mężczyzn.
Czym jest stres?
Pojęcie stres na dobre zadomowiło się w codziennym języku – nieustannie słyszy się jestem taki zestresowany, to było takie stresujące, żyję w wielkim stresie. I chociaż jesteśmy z tym oswojeni, nie zawsze rozumiemy, czym właściwie jest stres i w jaki sposób ciało go wyraża. Prowadzi to do wielu nieporozumień i niejasności.
Z medycznego punktu widzenia, stres jest stanem zagrożenia homeostazy, spowodowanym przez określone stresory (bodźce zewnętrzne lub wewnętrzne). W celu przywrócenia równowagi, organizm podejmuje zachowania zaradcze, do których zalicza się szereg reakcji fizjologicznych i behawioralnych.
Innymi słowy, stres pojawia się wówczas, gdy zagrożona jest równowaga organizmu. Może pojawić się na skutek traumatycznych wydarzeń, trudności w pracy, życiu osobistym, problemów zdrowotnych i innych stresorów. W takiej sytuacji organizm, chcąc powrócić do równowagi, uruchamia określone procesy biologiczne (m.in. hormonalne) i behawioralne, które mogą objawiać się niepokojem, agresją, złością.
Stres może mieć różne natężenie – od dobrego, poprzez znośne, aż po toksyczne. Długotrwałe doświadczanie toksycznego stresu, z którym nie można sobie poradzić, bez odpowiedniego wsparcia ze strony otoczenia, może znacząco wpływać na kondycję fizyczną i psychiczną.
Stres pod lupą
Co dokładnie dzieje się w organizmie w momencie zagrożenia? Przyjrzyjmy się temu, korzystając z przykładu:
- Wyobraź sobie, że jedziesz autostradą. Droga jest długa i nieco nudna, więc Twoja koncentracja jest osłabiona. Nagle samochód, który znajduje się przed Tobą, gwałtownie hamuje.
- W tym samym momencie ciało migdałowate – obszar mózgu, który odpowiada za przetwarzanie bodźców emocjonalnych – uruchamia reakcję walcz lub uciekaj i wysyła sygnał stresowy do podwzgórza.
- Podwzgórze zasygnalizuje przysadce mózgowej konieczność wydzielenia hormonu adrenokortykotropowego, który wiąże się z receptorami kory nadnerczy i prowadzi do zwiększenia produkcji kortyzolu.
- Stymulacja rdzenia nadnerczy przez nerwy trzewne we współczulnym układzie nerwowym prowadzi do uwolnienia katecholamin, m.in. adrenaliny.
- Twoje serce zaczyna szybciej bić, zwiększa się tętno i ciśnienie krwi. Oddech przyspiesza, zaczynasz się pocić. Znajdujesz się w stanie najwyższej gotowości do tego, by podjąć walkę lub uciec od niebezpieczeństwa.
- Dzięki nagłemu pobudzeniu w porę hamujesz i zatrzymujesz się przed poprzedzającym się samochodem. Zagrożenie mija. Odpowiedź współczulnego układu nerwowego się zmniejsza, aż organizm powraca do równowagi po krótkotrwałym, ostrym stresie.
Jeżeli sytuacja stresowa będzie się przedłużać – np. na drodze dojdzie do poważnej kolizji, za którą Ty ponosisz odpowiedzialność – możesz znaleźć się w stanie przewlekłego stresu. Długotrwały wzrost poziomu kortyzolu może prowadzić do insulinooporności, cukrzycy, nadwagi, otyłości oraz problemów ze zdrowiem psychicznym.
Stres a poziom testosteronu
Badania wskazują, że w wyniku opisanego wcześniej działania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza w sytuacji stresowej dochodzi do obniżenia poziomu testosteronu.
W przypadku ostrego (krótkotrwałego) stresu, jakiego od czasu do czasu doświadcza każdy mężczyzna, jest to reakcja tymczasowa. Po zniknięciu stresora lub podjęciu określonych działań regulujących emocje, poziom testosteronu wraca do fizjologicznej normy.
Częsty lub przedłużający się stres – wraz ze wszystkimi zmianami, jakie na jego skutek zachodzą w organizmie – może doprowadzić jednak do niedoboru testosteronu, objawiającego się dysfunkcjami seksualnymi, pogorszeniem nastroju, zmęczeniem. Więcej na ten temat przeczytasz we wpisie: Jakie są objawy i skutki uboczne niedoboru testosteronu?
W takiej sytuacji ograniczenie ilości codziennego stresu może okazać się niewystarczające (chociaż oczywiście jest wskazane!), by zniwelować uciążliwe symptomy i przywrócić fizjologiczny poziom męskiego hormonu płciowego. W wielu przypadkach konieczne jest rozpoczęcie terapii zastępczej testosteronem. Aby dowiedzieć się, jakie rozwiązanie będzie najlepsze dla Ciebie, umów się na e-wizytę w Męskiej Klinice. Oferujemy Ci pomoc lekarzy, którzy do leczenia podchodzą w sposób całościowo, skupiając się przede wszystkim na profilaktyce zdrowotnej.
Stres jest niezbędny, by skutecznie mierzyć się z życiowymi trudnościami. Kiedy jednak przestajesz sobie z nim radzić, może okazać się szkodliwy dla Twojego zdrowia fizycznego i psychicznego – przyczyniać się do rozwoju poważnych chorób oraz do obniżenia poziomu testosteronu. Jeżeli obserwujesz u siebie niepokojące objawy, poszukaj wsparcia. Nasi specjaliści pozwolą Ci odzyskać spokój i satysfakcję.
Źródła:
Cortisol response to stress: The role of expectancy and anticipatory stress regulation. Matias M Pulopulos , Chris Baeken, Rudi De Raedt.
The causes of adverse changes of testosterone levels in men. Michał Wrzosek, Jakub Woźniak, Dariusz Włodarek.
Testosterone and social evaluative stress: the moderating role of basal cortisol. Deidra Bedgood, Mary M Boggiano, Bulent Turan.
