Testosteron odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu męskich cech płciowych i utrzymywaniu sprawności seksualnej. Ma również ogromne znaczenie dla ogólnego zdrowia i jakości życia mężczyzn, a fakt ten coraz częściej zauważany jest przez lekarzy i innych specjalistów ochrony zdrowia. W ostatnich latach diagnostyka oraz terapia zaburzeń hormonalnych, przede wszystkim niedoboru testosteronu u mężczyzn, poczyniła znaczne postępy. Pomimo to, wciąż istnieje wiele różnic w pomiarach testosteronu pomiędzy laboratoriami. Brakuje powszechnie przyjętych norm dopasowanych do wieku, które pozwoliłyby na standaryzację pomiarów.
Ponad 95% testosteronu produkowane jest w jądrach, a proces ten kontrolowany jest przez oś podwzgórze-przysadka-jądra. Większość testosteronu krążącego w organizmie związana jest z białkami – około 66% z globuliną wiążącą hormony płciowe (SHBG), 0% z albuminą. Pozostałe 2-4% nie jest połączone z białkami i to właśnie ten rodzaj testosteronu – określany mianem wolnego – uważa się za formę biologicznie aktywną.
Warto w tym miejscu zauważyć, że wiązanie testosteronu z albuminą jest dość słabe, co umożliwia odłączenie hormonu od białka na poziomie naczyń włosowatych i aktywność biologiczną. Z tego powodu sumę testosteronu wolnego i związanego z albuminą określa się jako testosteron biodostępny.
Pomiar testosteronu w surowicy krwi ma kluczowe znaczenie w diagnozie niedoboru testosteronu. Badanie zaleca się mężczyznom, u których występują jego objawy – więcej na ten temat przeczytasz tutaj: Jakie są objawy oraz skutki uboczne niedoboru testosteronu? W ramach profilaktyki warto przeprowadzić je jednorazowo u każdego mężczyzny w wieku 20-30 lat, a po przekroczeniu 35 lat – zaleca się wykonywać je regularnie.
Badanie przeprowadza się również u dorosłych kobiet, u których podejrzewa się nadmiar androgenów, objawiających się trądzikiem lub nadmiernym owłosieniem.
Testy diagnostyczne zostały zaprojektowane do oceny normalnego poziomu testosteronu u dorosłych mężczyzn. I chociaż bez wątpienia pozwalają one wykryć wartości znajdujące się poza górną granicą normy, analiza wyników z dolnej części zakresu – świadczących o niedoborze testosteronu – nastręcza trudności. Specjaliści wciąż nie uznali jednogłośnie, jaka wartość powinna być uznawana za dolny próg w pomiarze testosteronu u dorosłych mężczyzn. I słusznie, ponieważ równie istotnym czynnikiem, co sam poziom testosteronu całkowitego, jest także wrażliwość receptorów androgenowych, która u każdego mężczyzny może być inna. Między innymi z tego właśnie powody osoby, u których poziomy testosteronu są w granicach przyjętych norm laboratoryjnych również mogą doświadczać objawów niedoboru testosteronu i u których wprowadzenie leczenia TRT może być zasadne.
Interpretację wyników badania testosteronu utrudnia dodatkowo zmienność dobowa. Dowiedziono, że próbki pobrane o godzinie 16:00 od tych samych pacjentów wskazywały wartości o 20-25% niższe w porównaniu do próbek pobranych o 8:00.
Co więcej, badania sugerują, że zmienność poziomu testosteronu w ciągu doby jest kwestią wysoce indywidualną. U około 30% mężczyzn, u których wykryto obniżony poziom hormonu, po ponownym pomiarze uzyskano wyniki mieszczące się w granicach normy.
Wahania stężenia testosteronu mogą mieć związek z:
Ze względu na wiele czynników, które mogą wpływać na poziom testosteronu, a także na rozbieżne normy laboratoryjne, zaleca się, by wyniki badania zawsze konsultować z lekarzem.
Aktualne wytyczne wskazują, że do badania testosteronu należy wykorzystać próbkę pobraną na czczo, w godzinach porannych.
Kiedy wynik mieści się w dolnej granicy normy, zaleca się oznaczenie poziomu wolnego testosteronu. Złotym standardem pomiaru wolnego testosteronu jest dializa równowagowa, polegająca na zatrzymaniu testosteronu związanego z białkami poprzez półprzepuszczalną błonę. Wartość wolnego testosteronu oblicza się na podstawie stałej dysocjacji równowagowej w wiązaniach testosteronu z SHBG i albuminą.
Na stronie Męskiej Kliniki znajdziesz kalkulator, który ułatwi Ci obliczenie wolnego testosteronu na podstawie wartości albuminy, SHBG oraz testosteronu całkowitego. Możesz skorzystać z niego, by poznać swoje wyniki, jednak nie traktuj ich jako diagnozy. Zalecenia dotyczące postępowania – rozpoczęcia, zakończenia lub zaniechania terapii zastępczej testosteronem – może przedstawić jedynie lekarz.
Natomiast mając wyniki wszystkich potrzebnych badań krwi, możesz wysłać zgłoszenie po rejestracji konta pacjenta na naszej stronie, a nasz zespół dokona bezpłatnej analizy i sprawdzi, czy w Twoim przypadku zachodzi przydatność wdrożenia leczenia testosteronem.
Źródła:
Hubert W. Vesper, Julianne Cook Botelho, Standardization of testosterone measurements in humans.
Rosner W, Vesper H, Toward excellence in testosterone testing: a consensus statement
Kapoor P, Luttrell BM, Williams D. The free androgen index is not valid for adult males
Każdy z nas doświadcza zmęczenia, które nadchodzi po długim dniu pracy. Sprawia, że zarówno ciało, jak i umysł, są przeciążone, a każdy dodatkowy wysiłek wydaje się nieosiągalny. Zwykle sen i odpoczynek pozwalają przywrócić optymalny poziom energii. Po wstaniu z łóżka jesteśmy gotowi do działania. A co, jeżeli… nie jesteśmy? Zdarza się, że po otwarciu oczu […]
Masturbacja to temat, wokół którego krąży wiele wątpliwości i mitów. I chociaż część z nich już dawno odstawiono między bajki (słyszałeś, że od masturbacji można oślepnąć, albo że od masturbacji wyrastają włosy na dłoniach?), inne wciąż pozostają przyczyną niepokoju. Niektórzy wierzą, że masturbacja odbiera energię, zainteresowanie seksem, obniża jakość nasienia i powoduje niedobór testosteronu. Jak […]
Testosteron odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu męskich cech płciowych i utrzymywaniu sprawności seksualnej. Ma również ogromne znaczenie dla ogólnego zdrowia i jakości życia mężczyzn, a fakt ten coraz częściej zauważany jest przez lekarzy i innych specjalistów ochrony zdrowia. W ostatnich latach diagnostyka oraz terapia zaburzeń hormonalnych, przede wszystkim niedoboru testosteronu u mężczyzn, poczyniła znaczne postępy. […]