Męski blog

Twoje ciało i umysł funkcjonują najlepiej, gdy poziom testosteronu mieści się w optymalnym zakresie. Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom hormonu, może powodować wiele problemów zdrowotnych i obniżać jakość Twojego życia. Jedynym w pełni obiektywnym sposobem na określenie poziomu testosteronu we krwi jest wykonanie badania laboratoryjnego. Jakie parametry warto sprawdzić? Co należy rozumieć poprzez testosteron całkowity, testosteron wolny, testosteron bioaktywny? Wyjaśniamy. 

Testosteron w krwiobiegu

Testosteron to podstawowy męski hormon płciowy. Produkowany jest on głównie w jądrach – w niewielkich ilościach również w nadnerczach – a następnie uwalniany do krwiobiegu. Ze względu na to, że testosteron jest hormonem nierozpuszczalnym w wodzie (ani w krwi), do jego transportu niezbędne są białka nośnikowe. 

Szacuje się, że około 96-98% uwolnionego testosteronu wiąże się z białkami – w sposób ścisły z globuliną wiążącą hormony płciowe lub w sposób słaby z albuminą. Testosteron pozostaje nieaktywny tak długo, aż nie zostanie uwolniony, czyli oddzielony od białka. Dzięki temu:

• Aktywność testosteronu może być regulowana – Twój organizm nie może zużyć do w całości od razu. 
• Testosteron nie może być zbyt szybko dezaktywowany, a następnie usuwany przez wątrobę i nerki. 
• Testosteron aktywowany jest dopiero wtedy, gdy dotrze do komórki docelowej, gdzie wiąże się ze swoimi receptorami.

Testosteron, który nie jest związany z białkami, może wywoływać określony wpływ na komórki.

Wolny a całkowity testosteron, bioaktywny testosteron

Na całkowity poziom testosteronu składają się trzy postaci, w których hormon obecny jest w krwiobiegu: testosteron niezwiązany (wolny), testosteron związany z albuminą oraz testosteron ściśle związany z globuliną wiążącą hormony płciowe. 

Wolny testosteron – niezwiązany z białkami – stanowi od 2 do 4% całkowitego poziomu testosteronu w organizmie. Ponieważ może on oddziaływać na komórki, wywołując w nich określone zmiany, określa się go jako bioaktywny.   

Co ciekawe jednak, testosteron związany z albuminą może odłączyć się od niej w naczyniach włosowatych i tym samym stać się dostępnym dla tkanek. Z tego powodu do testosteronu biodostępnego – a zatem zdolnego do wpływania na komórki – zaliczamy testosteron wolny oraz testosteron związany z albuminą.

W diagnostyce niedoboru testosteronu najczęściej zleca się badanie całkowitego stężenia testosteronu. U pacjentów z zaburzeniami, które wpływają na poziom globuliny wiążącej hormony płciowe, lekarz może zalecić przeprowadzenie badania testosteronu wolnego. Badanie to bywa użyteczne również wtedy, gdy potrzebna jest dalsza diagnostyka pacjenta z niskim testosteronem całkowitym.

Kiedy warto sprawdzić poziom testosteronu?

Poziom testosteronu powinieneś sprawdzić wtedy, gdy zauważasz u siebie objawy niedoboru, przede wszystkim:

• obniżone libido,
• zaburzenia erekcji,
• pogorszenie nastroju,
• przewlekłe zmęczenie,
• przyrost tkanki tłuszczowej i utrata masy mięśniowej.

Więcej o objawach niedoboru testosteronu: Objawy oraz skutki uboczne niedoboru testosteronu.

Warto jednak monitorować poziom testosteronu nawet wtedy, gdy nie występują u Ciebie alarmujące objawy. Sugerujemy, aby badanie przeprowadził u siebie każdy 20-30 latek. Mężczyźni w wieku 35 lat i więcej powinni regularnie sprawdzać poziom swojego testosteronu. 

Jak wygląda badanie testosteronu?

Badanie poziomu testosteronu nie różni się niczym od innych badań laboratoryjnych, w których analizuje się krew pacjenta. Pracownik laboratorium przy pomocy niewielkiej igły pobiera próbkę krwi z żyły na ramieniu i umieszcza ją w probówce. Cała procedura trwa nie więcej niż pięć minut i wiąże się z minimalnym dyskomfortem w momencie wprowadzenia i wyjęcia igły. 

Próbkę krwi należy pobrać w godzinach porannych – sugeruje się, by była to 7-10 rano – kiedy poziom testosteronu jest najwyższy. Badanie przeprowadza się na czczo (nie możesz nic jeść, możesz wypić maksymalnie 1 szklankę wody). 

Przed badaniem nie wykonuj treningu ani nie podejmuj żadnego większego wysiłku (nawet jeżeli ćwiczysz codziennie rano), ponieważ może mieć to wpływ na wynik badania. 

Źródła:

Longcope C, Feldman HA, McKinlay JB, Araujo AB. Diet and sex hormone-binding globulin.

Yang Q, Li Z, Li W, Lu L, Wu H, Zhuang Y, Wu K, Sui X. Association of total testosterone, free testosterone, bioavailable testosterone, sex hormone-binding globulin, and hypertension.

Liu Z, Liu J, Shi X, Wang L, Yang Y, Tao M, Fu Q. Comparing calculated free testosterone with total testosterone for screening and diagnosing late-onset hypogonadism in aged males: A cross-sectional study.