Męski blog

Szacuje się, że na świecie do 2050 r. liczba zgonów mężczyzn na nowotwory może sięgnąć 10,5 mln – to aż o 93% więcej niż w 2022 r. Brzmi niepokojąco, prawda? Są jednak inne statystyki, które dają nadzieję: nawet 90-95% nowotworów ma związek z czynnikami środowiskowymi i stylem życia, na które możemy mieć wpływ. Zrób pierwszy krok do dłuższego życia i przeczytaj nasz artykuł: znajdziesz w nim najważniejsze informacje na temat męskich nowotworów i zasady profilaktyki, które warto wprowadzić w życie – choćby częściowo i małymi krokami.

Rak prostaty

Rak prostaty to jeden z najczęstszych nowotworów u mężczyzn w Polsce. W 2022 roku zdiagnozowano go u niemal 21 000 osób. Na szczęście jest też dobra wiadomość: wczesne wykrycie znacząco zwiększa szansę na skuteczne leczenie.

Rak prostaty w początkowej fazie nie boli, ale może dawać inne sygnały, na które jako mężczyzna powinieneś być wyczulony:

• częste oddawanie moczu,
• nykturia – potrzeba oddawania moczu w nocy,
• naglące parcie na pęcherz,
• uczucie niepełnego wypróżnienia pęcherza moczowego,
• wydłużony czas oddawania moczu,
• oddawanie moczu wąskim strumieniem,
• problemy z erekcją,
• ból i pieczenie podczas oddawania moczu.

Niepokojącym sygnałem powinna też być obecność krwi w moczu. We wczesnym stadium raka prostaty nie jest ona widoczna gołym okiem, ale świadczą o niej nieprawidłowe wyniki badania ogólnego moczu – obecność erytrocytów i leukocytów. Pamiętaj jednak, że krew w moczu nie zawsze oznacza raka prostaty. Może też świadczyć o innych chorobach układu moczowo-płciowego, dlatego wymaga konsultacji z lekarzem.

Badania w kierunku raka prostaty

Podstawą profilaktyki raka prostaty jest badanie per rectum (DRE – badanie przez odbytnicę), które zaleca się wykonywać między 40. a 45. rokiem życia. Dodatkowo, oznaczenie poziomu PSA we krwi stanowi uzupełnienie diagnostyki, szczególnie u mężczyzn po 50. roku życia lub wcześniej, jeśli występują czynniki ryzyka.

PSA tobiałko wytwarzane przez komórki gruczołu krokowego (prostatę), ale jego stężenie nie jest specyficzne jedynie dla raka prostaty. PSA może być podwyższone również w stanach zapalnych prostaty czy w łagodnym przeroście stercza. Z kolei niskie PSA niedaje gwarancji, że nowotworu nie ma, ponieważ niektóre przypadki raka prostaty mogą przebiegać z prawidłowym poziomem PSA. Dlatego badanie PSA powinno być interpretowane wraz z badaniem palpacyjnym u urologa (DRE).

Rak prostaty a terapia testosteronem

Mężczyźni, którzy chcą rozpocząć terapię zastępczą testosteronem, często pytają, czy może ona przyczynić się do rozwoju raka prostaty – należy podkreślić, że badania i liczne dane kliniczne wyraźnie zaprzeczają twierdzeniu, że TRT powoduje raka gruczołu krokowego (przegląd badań znajdziesz tutaj). Terapia testosteronem może wręcz wspierać utrzymanie dobrego zdrowia i kondycji: u otyłych mężczyzn stosujących TRT trwale zmniejsza się waga ciała oraz wskaźnik BMI. Wraz z nimi obniża się również poziom glukozy we krwi na czczo, hemoglobiny glikowanej (HbA1C), ciśnienie tętnicze krwi, cholesterol całkowity, cholesterol LDL oraz trójglicerydy (więcej tutaj).

Rak jądra

Rak jąder to kolejny nowotwór, którego rozwój nie boli – najczęściej dotyka młodych mężczyzn, szczególnie w wieku 15–19 i 20–29 lat. Pierwszym objawem, jaki zwykle zauważa pacjent, jest niebolesny guz na jądrze, stwardnienie jądra, obrzęk lub uczucie ciężaru, rozpierania lub ogólnego dyskomfortu w tym obszarze. Dlatego jeśli obserwujesz u siebie powiększone i twarde jądro – porozmawiaj z lekarzem pierwszego kontaktu, zwłaszcza, jeśli towarzyszą Ci dodatkowe objawy, np. bóle podbrzusza, pleców, obustronne powiększenie mięśnia piersiowego.

Przy podejrzeniu raka jądra, w pierwszej kolejności lekarz sam musi potwierdzić istnienie guzka. Jeśli badanie palpacyjne potwierdzi jego istnienie, specjalista kieruje na badanie USG oraz badania krwi – głównymi markerami raka jądra są beta-HCG (tak, to ten sam hormon, który wzrasta u kobiet w ciąży), AFP oraz LDH.

Samobadanie jąder

To podstawa profilaktyki! Najlepiej wykonywać je raz w miesiącu. Oto krótka ściąga, jak robić to poprawnie:

1. Weź kąpiel i odpręż się – badanie będzie prostsze.
2. Chwyć jedno jądro obiema dłońmi. Obracaj je pomiędzy kciukiem a pozostałymi palcami. Zdrowe jądro jest gładkie, a samobadanie – bezbolesne.
3. Zwróć uwagę na wszelkie zmiany – czy jądro nie powiększyło się od ostatniego badania, czy nie czujesz twardych guzków lub zgrubień. Sprawdź też, czy skóra na jądrze nie zmieniła koloru.
4. Powtórz procedurę po drugiej stronie.
5. Nie przejmuj się, jeśli jedno jądro jest większe od drugiego. To normalne – wielu mężczyzn tak ma!
6. Jeśli zauważysz zgrubienia lub zmiany w wyglądzie – nie panikuj. To nie musi być rak – zmiany w miejscach intymnych mogą być także spowodowane np. przez niektóre choroby przenoszone drogą płciową. Porozmawiaj o swoich spostrzeżeniach ze specjalistą!

Rak prącia

Nowotwór może rozwinąć się także w obrębie samego penisa – to tzw. rak prącia, który pojawia się stosunkowo rzadko i jest wyleczalny przy odpowiednio wczesnym wykryciu. Komórki nowotworowe początkowo zajmują tkanki prącia, a następnie atakują sąsiednie struktury i węzły chłonne. Większość mężczyzn jako pierwszy objaw raka prącia zauważazmianęskóry– może stać się cieńsza, zmienić kolor lub lekko uwypuklić. Czasem pojawia się też owrzodzenie (nadżerka) lub guzek, najczęściej na żołędzi lub napletku, choć mogą wystąpić również na trzonie prącia.

Zmiana może się powiększać, dlatego nie warto jej ignorować. Rak prącia potrafi szybko dawać przerzuty do pobliskich węzłów chłonnych, np. w pachwinach, dlatego im szybciej skonsultujesz się z lekarzem, tym lepiej.

Jak zmniejszyć ryzyko raka prącia? Pamiętaj o tych 3 zasadach:

1. Unikaj zakażenia HPV – dlatego urolodzy zachęcają do szczepień.
2. Nie pal – palenie zwiększa ryzyko wielu nowotworów, w tym raka prącia.
3. Dbaj o higienę, zwłaszcza jeśli masz stulejkę lub inne problemy.

Rak pęcherza moczowego

Rak pęcherza moczowego może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej rozwija się po

45. roku życia. Mężczyźni chorują na niego trzykrotnie częściej niż kobiety. To nowotwór o dość specyficznych czynnikach ryzyka: należą do nich palenie papierosów oraz ekspozycja na substancje chemiczne. Na rozwój raka pęcherza moczowego narażeni są pracownicy m.in. przemysłu tekstylnego i skórzanego, naftowego, gumowego, metalowego.

Wczesne wykrycie nowotworu daje duże szanse na skuteczne leczenie, jednak jego pierwsze objawy są często bagatelizowane – przypominają symptomy typowe dla zapalenia pęcherza (częstomocz, parcie na pęcherz, bóle podbrzusza). Objawem, który powinien skłonić do pilnej konsultacji z lekarzem, jest krwiomocz.

Diagnostyka pęcherza moczowego opiera się głównie na USG oraz tzw. cystoskopii (wziernikowania pęcherza), podczas której pobiera się wycinek do badania histopatologicznego. Wykorzystuje się także badanie cytologiczne moczu, które pozwala wykryć nieprawidłowe komórki. Warto pamiętać również o profilaktycznym badaniu ogólnymmoczu– to prosta i łatwo dostępna metoda, która może pomóc we wczesnym wykryciu problemu.

Zasady profilaktyki nowotworów: checklista dla Ciebie

Pamiętaj, że każdy krok z poniższej listy przybliża Cię do dłuższego, zdrowszego życia!

•   Zadbaj o prawidłową dietę. Ogranicz spożycie cukru i produktów wysokoprzetworzonych – zadbaj o wartościowe źródła białka oraz duże ilości warzyw i owoców.
•   Kontroluj masę ciała – otyłości towarzyszy przewlekły stan zapalny.
•   Zadbaj o aktywność – już pół godziny spaceru dziennie zmniejsza ryzyko zgonu z powodu nowotworu o 34%!
•   Ogranicz, a najlepiej zrezygnuj z używek: papierosów i alkoholu.
•   Wykonuj regularnie badania profilaktyczne: spytaj lekarza o rekomendacje badań adekwatnych do Twojego wieku i problemów zdrowotnych. Jeśli masz taką możliwość, bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych.

Autor artykułu: Justyna Błasiak-Karaś

Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Marta Dziemiańczuk – diagnosta laboratoryjny

1. Bizuayehu, H. M., Dadi, A. F., Ahmed, K. Y., i in. (2024). Burden of 30 cancers among men: Global statistics in 2022 and projections for 2050 using population-based estimates.

Cancer, 88(5), 123-134. https://doi.org/10.1002/cncr.35458

1. Anand, P., Kunnumakkara, A. B., Sundaram, C., i in. (2008). Cancer is a preventable disease that requires major lifestyle changes. Pharmaceuticalresearch, 25(9), 2097–2116. https://doi.org/10.1007/s11095-008-9661-9

1. Wojciechowska, U., Didkowska, J. A., Barańska, K., i in. (2022). Nowotwory złośliwe w Polsce w 2022 roku. Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy.

https://onkologia.org.pl/sites/default/files/publications/2025-01/nowotwory_2022.pdf

1. Krajowy Rejestr Nowotworów. (n.d.). Aktywność fizyczna. https://onkologia.org.pl/pl/aktywnosc-fizyczna