Na temat związku między kofeiną a testosteronem narosło wiele mitów. Jedni twierdzą, że kofeina może chwilowo podnieść poziom testosteronu, podczas gdy inni wskazują na jej potencjalne negatywne efekty, zwłaszcza przy nadmiernym spożyciu. Jaka jest prawda? I czy kofeina może wpływać na skuteczność terapii testosteronem?
Artykuł omawia wpływ kofeiny na poziom testosteronu i jej potencjalny efekt na terapię testosteronową (TRT). Przedstawia wyniki badań, które wskazują na nieliniowy związek między spożyciem kofeiny a poziomem testosteronu, zależny od dawki i innych czynników. Zawiera również informacje o możliwym wsparciu procesu metabolicznego przez kofeinę u osób na TRT. Podkreśla jednak, że zmiany w diecie należy konsultować z lekarzem.
Czym jest kofeina?
Kofeina to organiczny związek chemiczny należący do grupy alkaloidów purynowych. Występuje naturalnie w wielu roślinach, jej najpopularniejszym źródłem są ziarna kawy. Działa jako stymulant ośrodkowego układu nerwowego, co sprawia, że jest jednym z najczęściej stosowanych środków psychoaktywnych na świecie.
Kofeina jest obecna w wielu napojach i produktach spożywczych. Ponadto zawierają ją niektóre leki przeciwbólowe oraz suplementy diety. W medycynie stosuje się ją również jako środek wspomagający leczenie wcześniaków z problemami z oddychaniem.
Podstawowe właściwości kofeiny to przede wszystkim:
- Pobudzenie układu nerwowego – działa jako blokator receptorów adenozynowych, zwiększając wydzielanie neuroprzekaźników. Co poprawia koncentrację, czujność i zmniejsza zmęczenie.
- Przyspieszenie akcji serca – może podwyższać częstość akcji serca i ciśnienie krwi.
- Zwiększenie wydalania moczu – działa moczopędnie. Wpływa na produkcję moczu, zwiększa ją.
- Wpływ na metabolizm – sprzyja uwalnianiu kwasów tłuszczowych z komórek tłuszczowych, co może wspierać procesy odchudzania i poprawiać wydolność fizyczną.
Związek między kofeiną a poziomem testosteronu
Kofeina jest przedmiotem licznych badań, które analizują jej wpływ na organizm w różnych aspektach. Jednym z bardziej istotnych obszarów badań jest jej związek z poziomem testosteronu. Naukowcy od lat starają się określić, w jaki sposób kofeina wpływa na produkcję tego hormonu oraz jak może oddziaływać na jego funkcje w organizmie.
Ważnych wniosków dostarczyły m.in. wyniki badań przekrojowych NHANES (2013-2014) przeprowadzone wśród dorosłych mężczyzn. Wykazały nieliniowy związek między spożyciem kofeiny a poziomem testosteronu. Zaobserwowano nieliniowe powiązania, co sugeruje, że różne poziomy spożycia kofeiny mogą wpływać na testosteron w różny sposób. Z jednej strony stwierdzono odwrotne powiązania między spożyciem kofeiny a poziomem testosteronu. Oznacza to, że wyższe spożycie kofeiny mogło być związane z niższymi poziomami testosteronu u niektórych grup mężczyzn. Z drugiej strony, niektóre metabolity, miały dodatni wpływ na poziom tego hormonu.
Analiza wykazała również różnice w zależności od pochodzenia etnicznego oraz wskaźnika masy ciała (BMI), co sugeruje, że te czynniki mogą wpływać na sposób, w jaki kofeina oddziałuje na poziom testosteronu.
Ciekawych wniosków dostarcza też badanie przeprowadzone przez Harvard University, opublikowane w „American Journal of Clinical Nutrition”. Analizowano w nim dane dotyczące 17 881 kobiet i 8 848 mężczyzn. Uczestnicy, którzy pili co najmniej jedną filiżankę kawy dziennie, wykazywali wyższy poziom testosteronu i niższy poziom estradiolu w porównaniu do osób, które kawy nie spożywały. Jednak należy podkreślić, że różnice te dotyczyły zarówno grupy pijącej kawę z kofeiną, jak i bezkofeinową.
Inne badanie naukowców związanych z Wydziałem Nauk o Sporcie i Wychowania Fizycznego Uniwersytetu w Pendżabie w Lahore analizowało wpływ kofeiny na poziomy testosteronu i kortyzolu u studentów grających w piłkę nożną. Badanie zatytułowane „Effect of Caffeine on the Testosterone and Cortisol Levels of University Football Players” opublikowano w 2024 r.
Wyniki wykazały, że średnie (6 mg/kg) i wysokie (9 mg/kg) dawki kofeiny spowodowały istotny wzrost poziomu testosteronu i kortyzolu w organizmach graczy. Z kolei nie zaobserwowano znaczącego wpływu niskiej dawki kofeiny (3 mg/kg) na poziom testosteronu.
Przytoczone badania sugerują, że kofeina może wpływać na poziom testosteronu w sposób nieliniowy, z różnymi efektami zależnymi od poziomu jej spożycia oraz innych czynników. Jednak te związki są wciąż przedmiotem badań, a wyniki pozostają niejednoznaczne. Co oznacza, że konieczne są dalsze analizy.
Choć niektóre badania wskazują, że kofeina może chwilowo podnieść poziom testosteronu, należy pamiętać, że efekty te mogą być mniej wyraźne przy długotrwałym stosowaniu.
Kofeina a przebieg TRT
Wiele osób stosujących terapię zastępczą testosteronem zastanawia się, czy spożywanie kawy, a więc kofeiny, może mieć wpływ na przebieg terapii. Chociaż badania w tej kwestii są ograniczone, to na tę chwilę nie ma dowodów, by kawa mogła negatywnie wpływać na skuteczność TRT.
Uważa się nawet, że u części pacjentów – zwłaszcza borykających się z otyłością i insulinoopornością – kawa może działać jako delikatny booster i wspierać procesy metaboliczne w organizmie.
Należy jednak pamiętać, że nie każdy pacjent stosujący TRT doświadczy tych samych efektów po spożyciu kofeiny. Dlatego ważne jest monitorowanie indywidualnych reakcji organizmu. Podczas terapii testosteronowej najbezpieczniej jest skonsultować się z lekarzem, aby dowiedzieć się, jakie zmiany w diecie mogą być wskazane w konkretnym przypadku.
Źródła
https://examine.com/research-feed/study/0AKE3d/?srsltid=AfmBOopEGx65mXQ8R6UMvIrgKHsgLxyR4dM9GggPY5iGqxLpC_vBb7l1
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9112543
https://www.researchgate.net/publication/381842970_Effect_of_Caffeine_on_the_Testosterone_and_Cortisol_Levels_of_University_Football_Players
