Fakty i mity na temat skutków ubocznych terapii testosteronem - Męska Klinika

Blog

terapia testosteronem fakty mity

Fakty i mity na temat skutków ubocznych terapii testosteronem 

Terapia zastępcza testosteronem skutecznie pomaga milionom mężczyzn, którzy zmagają się z obniżonym poziomem podstawowego męskiego hormonu płciowego oraz z przykrymi objawami, jakie się z nim wiążą: zmęczeniem, obniżeniem libido czy zaburzeniami erekcji. Pacjenci, którzy zauważają u siebie podobne symptomy – oraz osoby, u których zdiagnozowano już niedobór testosteronu – powinni rozważyć możliwość rozpoczęcia terapii zastępczej testosteronem. Niestety, temat ten wciąż wzbudza niepokój u wielu pacjentów, przede wszystkim ze względu na potencjalne skutki uboczne terapii.

Niepożądane efekty terapii testosteronem – podstawowe informacje

Zacznijmy od najważniejszego: liczne badania wyraźnie pokazują, że ryzyko wystąpienia poważnych skutków ubocznych terapii zastępczej testosteronem jest niewielkie

Przez wiele lat wierzono, że terapia testosteronem może bezpośrednio wiązać się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia poważnych chorób serca oraz raka prostaty. Współczesna wiedza medyczna pozwala odłożyć te twierdzenia między bajki. Co więcej, najnowsze badania potwierdzają, że terapia zastępcza testosteronem może obniżać ryzyko sercowo-naczyniowe oraz ryzyko wystąpienia raka prostaty.

Więcej na ten temat przeczytasz tutaj:

Obalamy mity: wpływ terapii testosteronem na prostatę i układ sercowo-naczyniowy

Oczywiście nie oznacza to, że TRT jest całkowicie pozbawiona ryzyka wystąpienia działań niepożądanych. U niewielkiej grupy pacjentów – przede wszystkim u osób, których leczenie nie jest prowadzone w prawidłowy sposób – mogą wystąpić określone skutki uboczne. Są to przede wszystkim:

  • Podwyższony hematokryt, erytrocyty i hemoglobina;
  • Trądzik i przetłuszczanie skóry;
  • Łysienie;
  • Zaburzenia nastroju;
  • Obniżenie płodności;
  • Ginekomastia;
  • Atrofia jąder;
  • Nienowotworowe powiększenie stercza;
  • Retencja wody i elektrolitów;
  • Priapizm.

Szczegółowe informacje na temat powyższych skutków ubocznych oraz możliwości zapobiegania im przedstawiamy w dalszej części artykułu.

Terapia testosteronem bez skutków ubocznych?

U zdecydowanej większości naszych pacjentów nie obserwujemy żadnych skutków ubocznych terapii zastępczej testosteronem. Jest to możliwe dzięki indywidualnie tworzonym protokołom leczenia, dopasowanym ściśle do potrzeb konkretnych pacjentów
i zapewniającym optymalny poziom testosteronu oraz pozostałych hormonów. 

Co więcej, pacjenci Męskiej Kliniki otrzymują szczegółowe zalecenia w zakresie profilaktyki zdrowotnej – diety, nawodnienia, higieny snu, suplementacji, aktywności fizycznej. Podczas e-wizyty nasi lekarze przedstawiają również zalecenia medyczne, dotyczące m.in. dawkowania, częstotliwości i sposobu podawania testosteronu, jak również badań kontrolnych.

Stosowanie zaleceń lekarskich oraz wdrażanie nowych nawyków pozwalają nie tylko ograniczyć ryzyko wystąpienia skutków ubocznych, ale również maksymalizować efekty terapii i zapewniać najlepsze możliwe korzyści dla pacjentów.

Najczęstsze skutki uboczne terapii testosteronem

Podobnie jak inne metody leczenia, terapia zastępcza testosteronem nie jest wolna od ryzyka wystąpienia efektów niepożądanych. Jeżeli zaobserwujesz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, koniecznie zgłoś je swojemu lekarzowi prowadzącemu.

Zwiększony poziom czerwonych krwinek

To najczęściej obserwowany skutek uboczny TRT. Testosteron zwiększa poziom erytropoetyny – białka stymulującego produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym. W niektórych przypadkach może powodować to podwyższony poziom erytrocytów i hemoglobiny oraz zwiększony hematokryt (odsetek czerwonych krwinek we krwi pełnej). 

Aby uniknąć tego efektu niepożądanego, należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu – spożywać właściwe ilości wody, zup, wywarów i innych płynów – oraz regularnie wykonywać ćwiczenia aerobowe.

Trądzik 

Młodzieńcza energia i libido, jakie pojawiają się u mężczyzn stosujących TRT, czasem idą w parze ze zmianami skórnymi – podobnymi do tych, jakich doświadczają nastolatkowie.

Dzieje się tak, ponieważ testosteron (a konkretnie DHT) stymuluje receptory androgenowe w gruczołach łojowych skóry do wzmożonej produkcji sebum. Efektem tego procesu jest pojawienie się wyprysków na twarzy, ramionach czy plecach. Odpowiednia pielęgnacja skóry pozwala jednak uniknąć zmian lub znacznie ograniczyć trądzik.

W szczególnych przypadkach za zmiany skórne może odpowiadać podwyższony poziom estradiolu, progesteronu lub zaburzenia wątrobowe.

Łysienie

Wzrost poziomu testosteronu nierozerwalnie związany jest ze wzrostem DHT (dihydrotesrosteronu). Hormon ten sprzyja nie tylko powstawaniu zmian skórnych, ale również łysieniu typu androgenowego.

Jeżeli pacjent ma predyspozycje genetyczne do łysienia androgenowego, podczas terapii zastępczej testosteronem można zauważyć wzmożoną utratę włosów. 

Zaburzenia nastroju

Pogorszenie samopoczucia objawiające się zmęczeniem, przygnębieniem czy zwiększoną drażliwością najczęściej spowodowane jest zaburzeniem gospodarki hormonalnej. 

U części pacjentów objaw ten ma charakter tymczasowy i występuje jedynie w początkowej fazie terapii. Jeżeli utrzymuje się zbyt długo, może wiązać się z nieprawidłowym stężeniem określonych hormonów, przede wszystkim estradiolu i prolaktyny. 

Obniżenie płodności

Terapia zastępcza testosteronem może negatywnie wpływać na spermatogenezę i zaburzać pracę osi HPTA, tym samym przyczyniając się do okresowego obniżenia płodności.

Zakończenie TRT i wprowadzenie terapii odblokowującej pracę osi HPTA, tzw. PCT (z ang. post cycle therapy) w większości przypadków pozwala przywrócić płodność do wyjściowego poziomu.

Ginekomastia

Przyczyną przerostu gruczołu piersiowego jest nadmierne stężenie estradiolu w organizmie. 

Ginekomastii w terapii zastępczej testosteronem można zapobiec poprzez zachowanie optymalnego poziomu estrogenów w organizmie.

Atrofia jąder

Mówiąc prostymi słowami, jądra mogą zmniejszyć się pod wpływem terapii testosteronem. Dlaczego? Kiedy do organizmu dostarczany jest testosteron, jego naturalna produkcja zostaje ograniczona. Przysadka mózgowa nie uwalnia hormonu luteinizującego i folikulotropiny, które stymulują produkcję plemników. Zmniejszona ilość nasienia sprawia zaś, że jądra mogą się kurczyć.

Zjawisko atrofii jąder nie jest groźne, jednak sprawia dyskomfort wielu mężczyznom. Aby mu zapobiec, należy włączyć do terapii lek z hormonem HCG, który naśladuje pracę hormonu luteinizującego.

Powiększenie stercza

Terapia zastępcza testosteronem może wpływać na łagodny, nienowotworowy wzrost gruczołu prostaty. Aby mu zapobiegać, pacjent może stosować suplement o pośrednim działaniu obniżającym stężenie hormonu DHT (Palma Sabałowa), który jest odpowiedzialny za wzrost stercza.

Mężczyźni w trakcie terapii TRT powinni raz do roku kontrolować wartość PSA w badaniach laboratoryjnych. Nieprawidłowy wynik wymaga rozszerzenia diagnostyki w kierunku nowotworu prostaty.

Retencja wody i elektrolitów

Zatrzymywanie wody w organizmie najczęściej spowodowane jest przez zbyt wysokie stężenie estradiolu, brak równowagi hormonalnej oraz niewłaściwie dopasowany protokół leczenia. 

Priapizm

Priapizm to medyczne określenie dla długotrwałej, bolesnej erekcji. Efekt ten występuje jedynie u pacjentów, którzy jednorazowo przyjęli zbyt dużą ilość leków – kilkukrotnie przewyższającą zalecaną dawkę. 

Indywidualnie opracowany protokół leczenia poprawia jakość życia pacjenta, dostarczając korzyści związanych z wysokim poziomem testosteronu oraz ograniczając do minimum ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Aby w pełni cieszyć się efektami terapii, należy korzystać z pomocy lekarzy i specjalistów profesjonalnie zajmujących się TRT.

Źródła:

Testosterone Induces Erythrocytosis via Increased Erythropoietin and Suppressed Hepcidin: Evidence for a New Erythropoietin/Hemoglobin Set Point. Eric BachmaN, Thomas G. Travison, Shehzad Basaria, Maithili N. Davda, Wen Guo, Michelle Li, John Connor Westfall, Harold Bae, Victor Gordeuk, and Shalender Bhasin.

Prostate-specific antigen changes and prostate cancer in hypogonadal men treated with testosterone replacement therapy. Robert M Coward, Jay Simhan, Culley C Carson 3rd.

Use of testosterone replacement therapy in the United States and its effect on subsequent prostate cancer outcomes. Alan L Kaplan, Jim C Hu.

  • Męska miłość – rola testosteronu w budowaniu i utrzymywaniu romantycznego związku

    Rola testosteronu, czyli podstawowego męskiego hormonu płciowego, może wydawać się oczywista. Kojarzy się go ze sprawnością seksualną, rywalizacją, dominacją, siłą. Tym, co męskie, twarde i szorstkie. Testosteron wpływa jednak na wiele więcej aspektów życia – co potwierdzają kolejne badania kliniczne – w tym na dynamikę romantycznych relacji, jakie nawiązują i podtrzymują mężczyźni.  Testosteron – znacznie […]

  • Poziom testosteronu a wiek – tabela, zależności

    Norma testosteronu całkowitego u dorosłych mężczyzn według oficjalnych wytycznych ma wynosić 240-950 ng/dl. To dość szeroki przedział, a przecież wiadomo, że po 40. r.ż. poziom tego hormonu naturalnie spada. Jaki jest prawidłowy poziom testosteronu na przestrzeni lat? Sprawdź tabelę i poznaj zależności wpływające na stężenie hormonu. W artykule znajdziesz: Przyczyny zmian poziomu testosteronu na przestrzeni […]

  • Agresywne zachowania po testosteronie – czy TRT ma związek z przemocą?

    Testosteron kojarzony jest z męskimi wzorcami zachowania – rywalizacją, skłonnością do ryzyka, dominacją, a także z agresją. Czy słusznie? Istnieją dowody, które wykazują, że u samców niektórych gatunków po kastracji i wprowadzeniu hormonalnej terapii zastępczej testosteronem, poziom agresji wzrasta. Brakuje jednak twardych dowodów na to, by podobna zależność występowała u ludzi. Przyjrzyjmy się zatem, co […]