Powszechnie wiadomo, że testosteron odgrywa istotną rolę w budowaniu masy mięśniowej u mężczyzn. Jest też ważny dla wytrzymałości i regeneracji organizmu. Często słyszy się też, że mężczyźni z wyższym poziomem tego hormonu osiągają lepsze wyniki sportowe. Jednocześnie wiadomo jednak, że jego nadmiar może prowadzić do ryzyka zdrowotnego. Czy zatem rzeczywiście wyższy poziom testosteronu sprawia, że mężczyźni mogą osiągać więcej w sporcie?
Testosteron – czy mężczyzna może mieć za dużo… męskości?
Podawanie testosteronu i innych androgenów chłopcom przed okresem dojrzewania, kobietom oraz mężczyznom ze stwierdzonym niedoborem tych hormonów, może w znaczący sposób zwiększyć masę i siłę mięśni – co potwierdzają liczne badania.
Nie oznacza to jednak, że zwiększanie poziomu testosteronu u mężczyzn bez niedoboru, będzie powodowało wzrost ich sprawności. W literaturze wciąż nie opisano choroby, która wiązałaby się z nadmiernym poziomem androgenów u mężczyzn, można by zatem przypuszczać, że ich wzrost wiąże się z silniejszą odpowiedzią organizmu. Rozsądnie jednak jest założyć, że organizm, korzystając ze swoich mechanizmów obronnych, nie dopuszcza do nieograniczonego przepływu lub kumulowania się hormonów, np. za pomocą zmian w gęstości receptorów czy pętlami ujemnego sprzężenia zwrotnego.
Jak pokazuje praktyka kliniczna, zbyt wysoki – wykraczający poza normy fizjologiczne – poziom testosteronu może dawać efekty, które stoją w opozycji do cech męskich, takie jak ginekomastia. Z drugiej strony, na siłowniach i w klubach sportowych panuje powszechnie przekonanie o pozytywnym wpływie androgenów na efekty treningów, a osoby postronne często postrzegają je jako nieuczciwy doping.
Jak testosteron działa na mięśnie?
O ile fizjologia produkcji i wydzielania testosteronu jest dobrze poznana i stosunkowo jasna, o tyle jego wpływ na tkanki ciała jest zdecydowanie bardziej skomplikowany. Testosteron jest aktywny w większości tkanek, oddziałując na nie dzięki specyficznym receptorom androgenowym. Co więcej, w niektórych tkankach (np. w prostacie) testosteron przekształcany jest w dihydrotestosteron (DHT) – formę o najwyższej aktywności biologicznej. Zjawisko to nie zachodzi jednak w mięśniach, gdzie nie występuje 5α-reduktaza, a gęstość receptorów androgenowych jest mniejsza.
Testosteron wpływa na mięśnie w sposób pośredni – stymuluje wydzielanie innych hormonów o działaniu anabolicznym, m.in. insulinopodobny czynnik wzrostu i erytropoetyny. Dodatkowo, poprzez wiązanie się z receptorami glikokortykoidów, może hamować część reakcji katabolicznych.
Badania potwierdzają, że suplementacja testosteronem – zarówno w przypadku mężczyzn z jego niedoborem, jak i zdrowych – wpływa na przyrost masy mięśniowej. Niejasna pozostaje jednak kwestia tego, jak wiele można jej zyskać (przy ciągłym przyjmowaniu testosteronu) i co stanie się z nią po zakończeniu suplementacji. Bez wątpienia duże znaczenie ma tutaj styl życia, stosowana dieta i aktywność fizyczna.
Masa mięśniowa, siła i testosteron
W związku z tym, że testosteron bez wątpienia wpływa na przyrost masy mięśniowej, jego poziom przekłada się również na siłę. Zależność ta może być jednak bardziej skomplikowana, niż do niedawna sądzono.
Przez wiele lat sugerowano, że testosteron wpływa na siłę po prostu poprzez stymulowanie wzrostu masy mięśniowej. Jak wiadomo, objętość mięśnia w przekroju poprzecznym jest proporcjonalna do maksymalnego poziomu siły, jaka może zostać w nim wyprodukowana. Czym większe mięśnie tym zatem większa siła. Jednak testosteron może poprawiać wyniki sportowe w inny sposób.
Ostatnie badania dostarczają nam kilku potencjalnych wyjaśnień. Zgodnie z nimi, testosteron – poza zwiększeniem przekroju poprzecznego mięśni – może poprawiać siłę sportowców poprzez wpływ na adaptacje nerwowo-mięśniowe, a także zmiany biochemiczne oraz fizjologiczne, które pod jego wpływem zachodzą w tkance mięśniowej. Efektem tego działania jest poprawa psychomotoryki, którą obserwowano na przykład poprzez skrócenie czasu odruchu kolanowego u sportowców podnoszących ciężary. Niemniej jednak kwestia ta wymaga dalszych badań, gdyż dotychczasowe opracowania dostarczają niejednoznacznych wniosków.
Testosteron w sportach wytrzymałościowych
Terapia testosteronem może zwiększać wytrzymałość poprzez wpływ na psychikę – zwiększenie motywacji, rywalizacji i pewności siebie – oraz na ciało. Efekt ten związany jest z lepszym dostępem do energii oraz poprawie zdolności do wiązania tlenu z hemoglobiną. Dzięki temu testosteron może korzystnie wpływać na wyniki osiągane przez kolarzy, biegaczy czy pływaków. Badania, jakimi obecnie dysponujemy, dostarczają niejasnych wyników – część z nich wskazuje na zwiększenie poboru tlenu i wydajności tlenowej u sportowców, podczas gdy w innych nie zauważono takiego związku.
Mechanizm, który może poprawiać wydolność u mężczyzn przyjmujących testosteron, opiera się przede wszystkim na zwiększonej produkcji czerwonych krwinek. Prawdopodobne wydaje się również, że – pośrednicząc w uwalnianiu innych hormonów – testosteron pośrednio wpływa na lipolizę i ułatwia dostęp do zmagazynowanych zapasów energii.
Spis treści Czy sukces zawodowy zależy wyłącznie od kompetencji? Rola testosteronu w regulacji energii i decyzyjności Rola testosteronu w utrzymaniu motywacji Jak niedobór testosteronu może odbijać się na życiu zawodowym? Niski testosteron a ryzyko „wypalenia zawodowego” TRT jako element przywracania zawodowej formy Odczuwasz spadek motywacji i coraz większe trudności w realizacji celów zawodowych? Być może […]
Spis treści Czym jest sarkopenia? Jak rozpoznać pierwsze objawy sarkopenii u mężczyzn? Poziom testosteronu a sarkopenia. Czy jest jakiś związek? TRT w prewencji i leczeniu sarkopenii u mężczyzn Znaczenie aktywności fizycznej i diety w walce z sarkopenią Sarkopenia to powszechny problem wśród mężczyzn po 40. roku życia. Badania wskazują, że testosteron może odgrywać istotną rolę […]
Spis treści Chemikalia a gospodarka hormonalna mężczyzn Zanieczyszczenia powietrza i metale ciężkie Mikroplastik i substancje ksenobiotyczne w żywności i wodzie Promieniowanie elektromagnetyczne (EMF) Rola profilaktyki Współczesny styl życia nie sprzyja męskiej równowadze hormonalnej. Choć często tego nie zauważamy, chemikalia, toksyny środowiskowe i promieniowanie mogą wpływać na poziom testosteronu. Co w naszym otoczeniu może być szkodliwe? […]
Bezpłatna analiza zgłoszenia
jeśli uważasz, że możesz potrzebować terapii -
wykonaj badania i wyślij zgłoszenie do bezpłatnej analizy.
Ta strona wykorzystuje pliki cookies, które wspierają jej funkcjonalność oraz służą do monitorowania sposobu, w jaki korzystasz z naszej witryny internetowej. Aby zapewnić Ci najlepsze doświadczenie użytkownika, prosimy o włączenie określonych plików cookie w ustawieniach i kliknięcie "Akceptuj".
Pliki cookie to małe pliki tekstowe przechowywane na Twoim komputerze przez strony internetowe, które przeglądasz. Strony internetowe korzystają z plików cookie w celu ułatwienia użytkownikom sprawnej nawigacji i wykonywania określonych funkcji. Pliki cookie, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania strony internetowej, nie wymagają Twojej zgody. Wszystkie inne pliki cookie wymagają zgody przed ustawieniem ich obsługi w przeglądarce.
Możesz w każdej chwili zmienić decyzję na temat korzystania z plików cookie na naszej stronie dotyczącej polityki prywatności.
